Kısaca Dünyada Görülen İklim Çeşitleri Özet Konu Anlatımı

DÜNYADA GÖRÜLEN İKLİM ÇEŞİTLERİ 

YERYÜZÜNDEKİ BAŞLICA İKLİM TİPLERİ ve TABİİ BİTKİ ÖRTÜSÜ 

İKLİM TİPLERİ

Dünya’nın hemen her bölgesinin kendine özgü bir  iklimi bulunmaktadır. Ancak, benzer iklim kuşaklarına sahip alanlar büyük iklim kuşakları  oluştururlar. Yüzlerce km2  lik sahaları  etkileyen büyük iklim gruplarına makroklima adı  verilmektedir.

Bununla birlikte, makro klima alanlarında bazen öyle yerler vardır  ki, buralarda görülen iklim özellikleri içinde bulundukları kuşaktan tamamen farklıdır. Makro klimalariçerisinde bölgesel farklılıklar gösteren, özel koşullu küçük iklim alanlarına damikroklima denilmektedir.

İklimler sıcak, ılıman ve soğuk  olmak  üzere üç guruba ayrılabilir. İklimlerinsınıflandırılmasında sıcaklık, yağış miktarı, yağış rejimi ve yağış – buharlaşma ilişkisi gibi ölçütler kullanılır. Şimdi, yeryüzündeki büyük iklimleri, bu iklimlerin özelliklerini ve  bu iklimlere uyum sağlamış bitki örtülerini inceleyelim.

A. SICAK İKLİMLER

1. Ekvatoral İklim

Þ    Yıllık sıcaklık ortalaması 25 °C ’nin üstündedir. Yıllık ve günlük sıcaklık farkı en az olan  iklimdir (1–2 °C civarında). Bu durumun nedeni Güneş ışınlarının bütün yıl dike yakın açıyla düşmesi ve nemliliğin fazla olmasıdır.
Þ    Ekvator çevresinde 0˚ ve 10˚ enlemleri arasında görülür. Ekvatoral iklim, Amazon veKongo havzalarının büyük bir kesiminde, Gine Körfezi kıyılarına yakın bölgelerde, Endonezya ve Malezya’nın büyük bir bölümünde etkili olmaktadır.
Þ    Her mevsim düzenli yağış alır. Fakat en fazla yağış güneş ışınlarının Ekvatora dik geldiği tarihlerde (21 M – 23 E) görülür. Buharlaşma arttığı için. Yağışlar oluşum bakımından
Konveksiyonel yağışlarına örnektir. Yıllık yağış miktarı 2000 mm‘nin üstündedir.   
Þ    Bitki örtüsü bütün yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır. Yağışların fazla olması ve yüksek sıcaklık kimyasal çözülmeyi artırmıştır. Topraklar fazla yıkandığı için verimi düşüktür ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır.

2. Tropikal İklim (Subtropikal – Savan)

Þ    10˚-30˚ kuzey ve güney enlemlerinde görülür. Tropikal iklim, Sudan, Çad, Nijerya, Mali, Moritanya, Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi ülkelerde etkili olmaktadır.
Þ    Sıcaklık ortalaması bütün yıl 20 °C’nin üstündedir. Bu iklim bölgesinde güneş ışınları yılda iki kez dik açıyla düşer.
Þ    Güneş ışınlarının dik geldiği yaz dönemi Konveksiyonel yağışlı, kışlar kuraktır. Yıllık yağış miktarı 1000–1200 mm arasındadır.
Þ    Bitki örtüsü savan adı verilen otsu bitkilerden ve yer yer akasya ve baobap ağaçlarından oluşur. Savanlar uzun süre yeşil kalan, gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır. Savan bitki örtüsü içinde yeraltı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve akarsu boylarındaGaleri ormanları görülür.     

3. Muson İklimi:

Þ    Yıllık basınç farkına bağlı olarak oluşur.Güney Hindistan, Güney Çin, Güneydoğu Asya, Japonya ve Mançurya gibi bölgelerde görülür. Bu alanlar Muson rüzgârlarının etkisi altındadır.
Þ    Yıllık ortalama sıcaklık 15 – 20°C dir. Yıllık sıcaklık farkı 10°C civarındadır. Alçak enlemlerde sıcaklık yüksektir. Kuzeye doğru kışlar daha sert geçer.
Þ    Muson rüzgârlarının esme yönüne paralel olarak yazlar yağışlı kışlar kurak geçer. Yıllık yağışların % 85′i yaz aylarında düşer.Yıllık yağış miktarı ortalama 1000 -1500 mm civarındadır.  Kıyı bölgeleri ve dağların denize bakan yamaçlarında yağış miktarı artar. Örneğin Hindistan’ın kuzey doğusunda yer alan Çerapunçi 12000 mm yağış ile dünyanın en fazla yağış alan yeridir.
Þ    Kıyı kesimlerinde kışın yaprağını döken ormanlar, kuzeye doğru ise savanlar görülür. Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır.

4. Çöl İklimi (Sıcak ve Kurak İklim)

Þ    Dönenceler civarında kıta içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda görülür.Afrika’da B. Sahra, Ortadoğu’da Necef, Asya’da Gobi, Taklamakan, Avustralya’da Gobbon ve Gibson, Güney Afrika’da Kalahari ve Namib, Güney Amerika’da Patagonya, Atacama ve Peruyeryüzündeki başlıca çöl alanlarıdır.
Þ    Gece ile gündüz arasında sıcaklık farkları çok fazladır. Günlük sıcaklık farkının 50°C yi bulduğu zamanlar olmaktadır. Çöllerdeki nem yetersizliği, günlük sıcaklık farkının büyümesine zemin hazırlamıştır.
Þ    Yağışlar yok denecek kadar azdır( Epizodik). Yıllık yağış miktarı genellikle 100mm’ den azdır.
Þ    Doğal bitki örtüsü bazı kurakçıl otlar ve kaktüs gibi bitkileridir. Bitki örtüsü çok zayıftır. Susuzluğa dayanıklı bitki türleri görülür.

B. ILIMAN İKLİMLER

1. Akdeniz İklimi

Þ    Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler, Avustralya’nın güneybatısı, G. Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi, Şili’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika’da Kaliforniya çevresinde etkilidir. Türkiye de genel olarak bu iklim kuşağının etkisi altındadır.
Þ    Yıllık ortalama 18°C’dir. En sıcak ay ortalaması 28–30°C, en soğuk ay ortalaması 8–10 °C’dir.
Þ    Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir. Ortalama 600–1000 mm arasındadır. Yaz ayları kurak kış ayları yağışlıdır.Yaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır. Kıyı kesimlerde ılıman geçen kışlar iç kesimlere doğru sertleşir. Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür. Kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir. Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde görülür.
Þ    Karakteristik bitki örtüsü, kızılçam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya çıkan makilerdir.Makiler, sürekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanabilen, çalımsı bodur bitkilerdir. Akdeniz ikliminde yağışın az çok yeterli olduğu orta yükseklikteki yamaçlarda iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar (Kızılçam, sarıçam, karaçam ormanları gibi) yer alır.

2. Okyanusal İklim:

Þ    Genel olarak, 30° – 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında görülür. Okyanusal iklim Batı Avrupa, Batı Kanada ve Güney Alaska kıyılarında, Güney Şili, Avustralya’nın kuzeydoğusu ve Yeni Zelanda’da etkili olmaktadır.( Türkiye’de Doğu Karadeniz Kıyıları.)
Þ    En sıcak ay ortalaması 24–25 °C, en soğuk ay ortalaması 5-6 °C dir. Yıllık ortalama 13–15 °C dir. Kıtaların batı kıyılarındaki sıcak su akıntıları ve nemli batı rüzgârları iklimin oluşumunda önemli rol oynarlar. Yıllık sıcaklık farkları 10–15˚ ‘yi geçmez. Her mevsim yağışlıdır. Nemlilik fazla olduğu için yıllık yağış miktarı 1500 mm civarındadır En fazla yağış Sonbaharda, en az yağış ilkbaharda görülür. Yağış oluşumu yamaç yağışı şeklindedir.
Þ    Bitki örtüsü kışın yaprağını döken yayvan yapraklı ormanlardır. Ormanların tahrip edildiği yerlerde çayırlar bulunur.

3. Karasal İklim:
   
Þ    Genel olarak, 30° – 65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak iç kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında görülmektedir. Karasal iklim, Sibirya, Kanada ve Doğu Avrupa’da geniş bir yayılış sahasına sahiptir.
Þ    En soğuk ay ortalaması –10 °C civarındadır. Bazı günler –40 °C ye kadar sıcaklığın düştüğü de gözlenebilmektedir. Yıllık sıcaklık ortalaması 0–10 °C dır. En sıcak ay ortalaması 20 °C civarındadır. Kışlar çok soğuk geçer ve uzun sürer. Yazlar ise sıcaktır. Yıllık sıcaklık ortalaması 0 – 10°C arasında değişir. Yıllık sıcaklık farkı 20 – 40°C dır. Kar ortalama 80–90 gün toprak üstünde kalır. Denizden uzaklaşıldıkça ve kutba doğru gidildikçe sıcaklıklar çok düşer. Dünyanın kışları en soğuk ve yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu bölgeleri bu iklim alanının denizlerden uzak ve daha kuzeyde olan iç kesimleri ile yüksek kesimlerdir.
Þ    Yıllık yağış miktarı 500 – 600 mm dolayındadır. En fazla yağış yazın, en az yağış kışın düşer. Kış yağışları daha çok kar şeklindedir.
Þ    Tabii bitki örtüsü iğne yapraklı ormanlardır. Yağışın azaldığı kesimlerde de bozkırlar (step) görülür. Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir. Kıyıya yakın olan daha ılıman kesimlerde yayvan ve iğne yapraklı ormanlar yaygındır. Kışların çok soğuk geçtiği iç ve yüksek kesimlerde soğuğa dayanıklı iğne yapraklılar geniş yer kaplar. Yüksek kesimlerde üstünde alpin kat denilen dağ çayırları yer alır.

4. Step İklimi (Yarıkurak İklim)
Step iklimi, bir geçiş iklimi özelliği gösterir. Üç gruba ayrılır;

a.Tropikal Step İklimi: Savan ikliminden çöl iklimine geçiş alanlarında görülür.
b.Subtropikal Step İklimi:Çöl ikliminden Akdeniz iklimine geçiş alanlarında görülür.
c.Orta Kuşak Step İklimi: 30° – 50° önlemlerindeki çöller etrafında ve Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş alanlarında görülür.

Þ    Step iklimlerinde yıllık ortalama sıcaklık 10° – 12°C, sıcaklık farkı ise 15 – 30°C’dir.
Yıllık yağış miktarı 300 – 500 mm’dir. Step iklimlerinde en fazla yağış ilkbaharda veyazın düşmektedir. Tabi bitki örtüsü yağışlı  mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararanstep (bozkır)’tir.
Þ    İnsanlar tarafından ağaç kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda
oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir. Bu tür bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya çıktığından yer yer orman ağacı  topluluklarına rastlanır.

C. SOĞUK İKLİMLER

1. Tundra İklimi (Kutup altı İklimi)

Þ    İskandinavya Yarımadasıyla, Kanada’nın kuzeyinde, Sibirya’ da ve  Grönland Adası’nın kıyı kesimlerinde görülür.
Þ    En sıcak ay ortalaması 10 °C yi geçmez. Kışın sıcaklık –30, -40 °C’lere kadar iner. Toprak yılın büyük bir kesiminde donmuş haldedir. Kışlar çok soğuktur. Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın üst kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşur.Yıllık yağış miktarı 200–250 mm civarındadır.
Þ    Bitki örtüsü yosun ot ve cılız çalılıklardan oluşan Tundra bitki örtüsüdür. Düşük sıcaklıklara dayanabilen otlar çalılar ve yosunlardan oluşur.

2. Kutup İklimi

Þ    Dünyanın sürekli olarak karlar ve buzlarla kaplı olan kutup bölgelerinde görülen iklim tipidir. Kuzey Kutbu çevresinde Grönland Adası’nın iç kısımlarında ve Antarktika’da etkilidir.
Þ    Sıcaklık ortalaması bütün yıl boyunca 0°C nin altındadır. Sıcaklık, çoğu zaman -40°C ye, hatta daha altına iner.
Þ    Yıllık sıcaklık farkı 30°C dolaylarındadır. Güneşlenme süresi çok uzun olmasına rağmen sıcaklık yükselemez. Çünkü güneş ışınları yıl boyunca bu bölgelere eğik açılarla gelir.
Þ    Sıcaklık düşük olduğundan buharlaşma ile atmosfere karışan nem azdır. Dolayısıyla yağışlar son derece az ve her zaman kar şeklindedir. Ortalama yağış yıllık
Þ    200mm civarındadır. Bu sebeple kutup iklimine soğuk çöl iklimi de denir.Zemin buzlarla kaplı olduğu için bitki örtüsü yoktur.

KONUYLA İLGİLİ NOTLARI İNDİRMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNKE
TIKLAYINIZ.   

Dünya’da Görülen İklim Tipleri

Dünya’nın hemen her bölgesinin kendine özgü bir iklimi bulunmaktadır. Ancak, benzer iklim kuşaklarına sahip alanlar büyük iklim kuşakları oluştururlar. Yüzlerce km2 lik sahaları etkileyen büyük iklim gruplarına makroklima adı verilmektedir. Bununla birlikte, makroklima alanlarında bazen öyle yerler vardır ki, buralarda görülen iklim özellikleri içinde bulundukları kuşaktan tamamen farklıdır. Makroklimalar içerisinde bölgesel farklılıklar gösteren, özel koşullu küçük iklim alanlarına da mikroklima denilmektedir.

Dünya İklim Tipleri Haritası

İklimler sıcak, ılıman ve soğuk olmak üzere üç guruba ayrılabilir. İklimlerin sınıflandırılmasındasıcaklık, yağış miktarı, yağış rejimi ve yağış – buharlaşma ilişkisi gibi ölçütler kullanılır. Şimdi, yeryüzündeki büyük iklimleri, bu iklimlerin özelliklerini ve bu iklimlere uyum sağlamış bitki örtülerini inceleyelim.

A. SICAK İKLİMLER

1. Ekvatoral İklim: Ekvator çevresinde, 0° – 10° Kuzey ve Güney enlemleri arasında görülür. Ekvatoral iklim, Amazon ve Kongo havzalarının büyük bir kesiminde, Gine Körfezi kıyılarına yakın bölgelerde, Filipinler, Endonezya ve Malezya’nın büyük bir bölümünde etkili olmaktadır.

İklim Özellikleri

• Yıllık ortalama sıcaklık 25°C dolayındadır.
• Yıllık ve günlük sıcaklık farkı 2 -3°C’yi geçmez.
• Yıllık yağış miktarı 2000 mm den fazladır.
• Her mevsim yağışlı olmakla birlikte, ekinoks tarihlerinde yağış maksimum düzeye erişir.
• Ekvatoral bölgede yükselim (konveksiyonel) yağışlar görülür.
• Tabii bitki örtüsü oldukça gür ve geniş yapraklı ormanlardır.

2. Yazı Yağışlı Tropikal İklim (Savan): 10° – 20° Kuzey ve Güney enlemleri arasında ve 0° – 10° enlemlerinde 1000 m’den sonra görülür. Ekvatoral kuşak ile çöller arasında bir geçiş iklimidir. Tropikal iklim, Sudan, Cad, Nijerya, Mali, Mori-tanya, Brezilya, Venezüella, Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi ülkelerde etkili olmaktadır.

İklim Özellikleri

• Yıllık ortalama sıcaklık 20° -23°C dolayındadır.
• Yıllık sıcaklık farkı 4 – 5°C’dir.
• Yıllık yağış miktarı 1000 – 1200 mm. arasındadır.
• Güneş ışınlarının dik geldiği yaz ayları yağışlı, kışlar kuraktır.
• Tabii bitki örtüsü yüksek boylu ve gür bitki toplulukları olan savanlardır.

3. Muson İklimi: Muson rüzgârlarının etki alanlarında görülür. Muson iklimi, Güney Hindistan, Güney Çin, Güneydoğu Asya, Japonya ve Mançurya gibi bölgelerde etkili olmaktadır. Dünya’nın en yağışlı yeri olan Çerapunçi (Hindistan) bu iklim bölgesinde yer alır. Çerapunçi’nin yıllık ortalama yağış miktarı 10,000 mm’dir.

İklim Özellikleri

• Yıllık ortalama sıcaklık 15 – 20°C dir.
• Yıllık sıcaklık farkı 10°C civarındadır.
• Yağış miktarı kıyıda ve dağların denize bakan yamaçlarında çok yüksektir.
• Yıllık ortalama yağış 2000 mm dolayındadır.
• Yağışların % 85′i yaz aylarında düşer.
• Kış mevsimi kurak geçmektedir.
• Muson bölgesinde daha çok yamaç (orografik) yağışları etkili olur.
• Tabii bitki örtüsü kışın yaprağını döken, yazın yeşillenen Muson ormanlarıdır.
• Yağışların azaldığı yerlerde ise savanlar görülür.

4. Çöl İklimi (Sıcak ve Kurak İklim): Dönenceler civarında, Asya ve Kuzey Amerika’da karaların iç kısımlarında ve Güney Amerika’nın güneyinde görülür. Dönenceler çevresinde alçalıcı hava hareketleri çöl oluşumuna neden olmaktadır. Karaların iç kısımlarında ise yüksek dağlar nemli hava kütlelerini engellediği için çöller meydana gelmektedir. Afrika’nın kuzeyinde Büyük Sahra, Ortadoğu’da Necef, Asya’da Gobi, Taklamakan, Deşti Kebir, Avustralya’da Gobbon ve Gibson, Güney Afrika’da Kalahari ve Namib, Güney Amerika’da Patagonya, Atacama ve Peru ile ABD’nin güneybatısı yeryüzündeki başlıca çöl alanlarıdır.

İklim Özellikleri

• Çöllerdeki nem yetersizliği, günlük sıcaklık farkının büyümesine zemin hazırlamıştır.
• Günlük sıcaklık farkının 50°C yi bulduğu zamanlar olmaktadır.
• Geceleri sıcaklık 0°C düşebilir.
• Bu iklim tipini, yağışların yok denecek kadar az olması belirler.
• Yıllık yağış miktarı 100 mm’nin altındadır.
• Yağışlar daha çok konveksiyonel hareketlerle oluşan kısa süreli sağanak yağmurlar şeklindedir.
• Tabii bitki örtüsü bazı kurakçıl otlar ve kaktüs bitkileridir.

B. ILIMAN İKLİMLER

1. Akdeniz İklimi: Genel olarak, 30° – 40° enlemleri arasında görülür. Akdeniz iklimi en belirgin olarak Akdeniz çevresinde görülmekle birlikte, Güney Portekiz, Afrika’nın güneyinde Kap Bölgesi, Avustralya’nın güneybatısı ve güneydoğusu, Orta Şili ve ABD’nin Kaliforniya eyaletinde de etkili olmaktadır.

İklim Özellikleri

• Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlıdır.
• Yıllık ortalama sıcaklık 15 – 20°C dir.
• Kış sıcaklık ortalaması 10°C, yaz sıcaklık ortalaması ise 28°C civarındadır.
• Yıllık sıcaklık farkı ise 15°C kadardır.
• Yıllık yağış miktarı 600 -1000 mm arasında değişir.
• En fazla yağış kışın, en az yağış yazın görülür.
• Çoğunlukla yağmur şeklinde düşen yağışlar, daha çok cephesel kökenlidir.
• Karakteristik bitki örtüsü, kızılçam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya çıkan makilerdir.

Makiler, sürekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanabilen, çalımsı bodur bitkilerdir. Mersin, defne, kocayemiş, zeytin, süpürge çalısı, bodur, ardıç gibi bitkiler başlıca maki türleridir. Akdeniz ikliminde yağışın az çok yeterli olduğu orta yükseklikteki yamaçlarda iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar (Kızılçam, sarıçam, karaçam ormanları gibi) yer alır.

2. Okyanusal İklim: Genel olarak, 30° – 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında görülür. Okyanusal iklim, Batı Avrupa, Kuzey Amerika’nın kuzeybatısı, Güney Şili, Avustralya’nın kuzeydoğusu ve Yeni Zelanda’da etkili olmaktadır.

İklim Özellikleri

• Yazlar fazla sıcak, kışlar da fazla soğuk olmaz.
• Yıllık sıcaklık ortalaması 15°C dir.
• Yıllık sıcaklık farkı 10°C yi bulmaktadır.
• Yıllık yağış ortalaması 1000 mm’den fazladır.
• En fazla yağış sonbaharda görülür.
• Tabii bitki örtüsü yayvan ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır.
• Ormanların tahrip edildiği yerlerde çayırlar bulunur.

3. Karasal İklim: Genel olarak, 30° – 65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak iç kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında görülmektedir. Karasal iklim, Sibirya, Kanada ve Doğu Avru-pa’da geniş bir yayılış sahasına sahiptir.

İklim Özellikleri

• Kışlar çok soğuk geçer ve uzun sürer. Yazlar ise sıcaktır.
• Yıllık sıcaklık ortalaması 0 – 10°C arasında değişir.
• Yıllık sıcaklık farkı 20 – 40°C’dir.
• Yıllık yağış miktarı 500 -600 mm dolayındadır.
• En fazla yağış yazın, en az yağış kışın düşer. Kış yağışları daha çok kar şeklindedir.
• Kışlar erken başlar, çok uzun sürer ve çok sert geçer.
• Denizden uzaklaştıkça ve kutuplara doğru yaklaştıkça yağış azalır. Bu da nemin azalmasına yol açtığı için bu iklim bölgesinde yıllık ve günlük sıcaklık farkı çok fazladır.
• Tabii bitki örtüsü iğne yapraklı ormanlardır. Yağışın azaldığı kesimlerde de bozkırlar (step) görülür. Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir. Taygalar, Dünya ormanlarının % 15′ini oluştururlar.

4. Step İklimi (Yarıkurak İklim): Step iklimi, bir geçiş iklimi özelliği gösterir. Üç gruba ayrılır;

a. Tropikal Step İklimi: Savan ikliminden çöl iklimine geçiş alanlarında görülür.
b. Subtropikal Step İklimi: Çöl ikliminden Akdeniz iklimine geçiş alanlarında görülür.
c. Orta Kuşak Step İklimi: 30° – 50° önlemlerindeki çöller etrafında ve Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş alanlarında görülür.

İklim Özellikleri

• Step iklimlerinde yıllık ortalama sıcaklık 10° – 12°C’dir.
• Sıcaklık farkı ise 15 – 30°C’dir.
• Yıllık yağış miktarı 300 – 500 mm’dir.
• Step iklimlerinde en fazla yağış ilkbaharda ve yazın düşmektedir.
• Tabi bitki örtüsü yağışlı mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararan step (bozkır)’tir.

İnsanlar tarafından ağaç kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir. Bu tür bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya çıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır.

C. SOĞUK İKLİMLER

1. Tundra İklimi: Genel olarak, 65° – 80° Kuzey enlemleri arasında görülür. Tundra iklimi, Avrupa’nın kuzey kıyıları, Kuzey Sibirya, Kuzey Kanada, Grönland Adası kıyıları ve Orta kuşaktaki yüksek dağlarda etkili olmaktadır.

İklim Özellikleri

• Sıcaklığın çok düşüktür.
• Bu iklimde en sıcak ayın ortalaması dahi 10°C yi geçmez.
• Kışın değerler -30°C ile -40°C ye iner.
• Yıllık sıcaklık farkının 65°C yi bulduğu yerler vardır.
• Yağışlar ortalama 200 – 250 mm ka-dardır.
• En fazla yağış yaz aylarında görülür.
• Tabii bitki örtüsü çalı, yosun ve yazın yeşeren kurakçıl otlardan oluşan tundralardır.

2. Kutup İklimi: Karlar ve buzullarla kaplı kutup bölgelerinde görülür. Kutup iklimi, Kuzey Kutbu çevresinde Grönland Adası’nın iç kısımlarında ve Antarktika’da etkilidir.

İklim Özellikleri

• Sıcaklık ortalaması bütün yıl boyunca 0°C’nin altındadır.
• Sıcaklık, çoğu zaman -40°C ye, hatta daha altına iner.
• Yıllık sıcaklık farkı 30°C dolaylarındadır.
• Yağışlar son derece az ve kar şeklindedir.
• Ortalama yağış 200 mm. civarındadır.
• Bu iklim tipinde bitki örtüsü yoktur.

Kutup bölgelerinde deniz yüzeyinin donmasıyla oluşan geniş buz örtülerine bankiz denir. Ortalama kalınlıkları 2 m kadardır. Karalarda oluşan ve koparak denize düşen buz dağlarına ise aysberg adı verilmektedir.

 

Dünyada Görülen İklim Çeşitleri Ve Bunların Temel Özellikleri Nelerdir
Dünyada Görülen İklim Tipleri Ve Temel Özellikleri

- Ekvatoral İklim
Yıl boyunca sıcaklık ve nem koşulları elverişli olduğundan sürekli yeşil kalabilen yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan gür ormanlardır Yağmur ormanları adı verilen bu ormanlardaki ağaçların boyu yağış miktarının fazla olması nedeniyle 40-60 m lere kadar çıkabilir Ormanaltı floarası da çok zengindir.

- Yazları Yağışlı Tropikal İklimin (Savan İklimi) Doğal Bitki Örtüsü
Yaz yağışlarıyla yeşeren, uzun boylu, gür ot topluluklarıdır Bunlara savan adı verilir Savanlar arasında yer yer kurakçıl ağaçlar görülür Akarsu boylarında ise galeri ormanları görülür

- Muson İklimi
Kış sıcaklığı 10°C – 20°C arasında değişir Yıllık sıcaklık ortalaması 20°C nin üstündedir. Muson rüzgarlarının etkisiyle yazlar sıcak ve bol yağışlı geçer Kışlar ise ılık ve kuraktır.

- Çöl İklimi
Günlük ve mevsimlik sıcaklık farklarının azla olması karakteristik özelliğidir. Yağışlar yok denecek kadar azdır
Sıcaklık farklarının fazla olması, kayaların fiziksel olarak parçalanıp ufalanmasına neden olur. Kimyasal çözülme yetersiz olduğundan toprak oluşumu zordur.

- Akdeniz İklimi
Yazları sıcak ve kurak geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 18°C – 20°C arasında değişir.

- Okyanusal İklim
Orta Kuşak kıtalarının batı kıyılarında, batı rüzgarlarının ve sıcak su akıntılarının etkisiyle gelişen bir iklim tipidir
Yıllık ortalama sıcaklık 20°C’nin altındadır. Sıcaklık farkları belirgin değildir. Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Her mevsim yağışlıdır Sonbahar ve kış yağışları daha belirgindir. Kar yağışı ve don olayı ender görülür
Kış aylarında cephesel, yaz aylarında hem cephesel hem de yükselim yağışları görülür.

- Karasal İklim
Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Günlük ve mevsimlik sıcaklık farkları belirgindir. En yağışlı mevsim ilkbahardır. Don olayı sık görülür. Sıcak çöllerin kenarlarında görülen karasal iklimde yaz mevsimi kısa sürer.

- Tundra İklimi
Yazlar çok kısa ve serin geçer Yaz sıcaklığı 10°C’nin üstüne çıkmaz. Yıllık yağış miktarı 250 mm civarındadır. Kışlar çok soğuk ve uzun geçer. Toprak kış aylarında donmuş haldedir.
Yaz aylarında toprağın üst kısımlarında çözülmeler görülür ve bataklıklar oluşur.

- Kutup İklimi
Sıcaklık yıl boyunca 0°C’nin altındadır. Sıcaklığın düşük olması buharlaşmayı engellediği için yağış az ve kar biçimindedir.
Sürekli donmuş halde olan toprak kar ve buz ile kaplıdır.

Dünya iklimlerini Sıcak, Ilıman ve Soğuk olmak üzere üç gruba ayırabiliriz.

Sıcak İklimler:
1-EKVATORAL İKLİM :Ekvator çevresinde etkilidir. Her mevsim, her zaman yağış alır. Sıcaklık fazla ve nemlidir.
2-YAZI YAĞIŞLI TROPİKAL (SAVAN) İKLİMİ: 10-20° kuzey ve güney enlemleri arasında görülür. Güneş ışınları yılda iki kez dik açıyla düşer. 2000 derece üzeri yıllık yağış vardır.
3-MUSON İKLİMİ:Güney Güneydoğu ve Doğu Asya’da etkilidir. Yaz mevsiminde yağış, kış ayında ise kuraklık etkilidir.
4-ÇÖL İKLİMİ:150 mm nin altında yağış miktarı olan bölgelerde çöl iklimleri görülür. Sıcak ve Sıcak olarak ikiye ayrılır.

B. ILIMAN İKLİMLER:
1. Akdeniz İklimi: Akdenize kıyısı olan ülkelerde görülür. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır.
2. Okyanusal İklim: 30° – 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında görülen iklim türüdür. Sıcak su akıntıları sayesinde her mevsim yağış bırakır.
3. Karasal İklim: 30° – 65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisi olmayan kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında görülen iklim türüdür.
4. Step İklimi (Yarıkurak İklim):Geçiş iklimi özelliği taşır.

SOĞUK İKLİMLER 
1.Tundra İklimi: Kutup altı iklimdir. En sıcak ay 10 dereceyi geçmez. Toprak yılın tamamına yakınında donmuş haldedir. Çözüldüğünde bataklık halini alır.
2. Kutup İklimiSürekli olarak kar ve buzlarla kaplı olan bölgelere denir.