Sürüngenler nedir ve özellikleri nelerdir?
Bildiğiniz gibi canlılar türlere ayrılmıştır. İnsanlar da bu türleri daha iyi tanımak ve daha kolay ayırt edebilmek için kategorilere ayırmış ve böylece sınıflar ve aileler ortaya çıkmıştır. Nitekim insan türü de memeliler sınıfına dahil edilmiştir.
Fakat biz bu yazıda sürüngenler sınıfından söz edeceğiz. Sürüngenler hakkında acaba bugüne kadar neler öğrendiniz ve bunların ne kadarını şuan biliyorsunuz?
Sürüngenler hakkında bilinmesi gerekenler
Dünyada yaşamını sürdüren 7000 sayıda tür vardır.
Bedenlerinde pul yada kemiksi plakalar vardır. Sürüngenlerin pulları deride kornea katmanının üzerindedir.
Yumuşak deriye sahip oldukları için gövdelerini rahatça bükebilirler.
Kertenkele ve yılanların sahip olduğu pullu deri gelişmeye engel olduğu için bazı anlarda vücuttan atılıp yenilenirler.
Sürüngenlerin ter bezleri olmadığı için kurak veya sıcak yerlerde rahatlıkla yaşarlar.
Vücut sıcaklıklarını sabit halde tutacak metabolik mekanizmaları olmadığından dış ortamın ısısından etkilenirler.
Grup üyelerinin hepsi akciğer ile solunum yaparlar.
Üremeleri yumurtlama ile olur.
Bedenlerinde pul yada diğer levhalar sayesinde nem kaybı düşüktür.
Sürüngenler Kısa Özet
Sürüngenler (Latince: Reptilia), omurgalı hayvanlar aleminin yumurtlayarak çoğalan büyük bir sınıfı. Yılanlar, kertenkeleler, kaplumbağalar, timsahlar ve tuatara takımlarından meydana gelir.
Değişkensıcaklı (heterotermi) omurgalılardan olan sürüngenler, evrimsel olarak Amfibyumlarla sabit vücut ısılı (homeotermi) hayvanlar arasındaki geçiş sürecini, denizden karaya, kalıcı geçişi temsil ederler. Vücutlarının pul ya da benzer levhalarla kaplı olması nem kaybını en az düzeyde tutmalarını sağlar, bu sayede kurak ortamlara oldukça iyi uyum sağlarlar.
Vücut ısılarını sabit tutacak metabolizmik mekanizmalara sahip olmadıkları için, vücut ısıları dış ortamın ısısına bağlı olarak değişkendir. Bu yüzden sürüngen türlerinin çok büyük bir kısmı dünyanın ılıman iklim kuşaklarında yaşamlarını sürdürür. Ancak bu sayede kasları inanılmaz enerji tasarrufu yapar. Kaslarının güç potansiyeli memelilere oranla 4, kuşlara oranla 2 kat daha fazladır.
Tümü akciğerleriyle solunum yapan sürüngenlerin tümü yumurtlayarak ürerler. Bazı türlerde yavruların yumurtadan çıkması, dişinin içinde gerçekleşir.
En eski sürüngen fosillerine Karbonifer döneme tarihlenen kayaçlarda rastlanır. Karbonifer Dönemi izleyen Permiyen Dönem ve tüm Mezozoik Zaman boyunca, tür çeşitliliği yaygınlık yönünden hızlı bir evrimleşme göstermişler, Mezozoik Zaman’da karalardaki hakim türleri oluşturmuşlardır. Kretase Döneminin sonunda gerçekleşen (65 milyon yıl önce) K/T Olayı sonunda sürüngen türlerinin büyük bir bölümü yok olmuşsa da bugün gezegenimizde 6.000 kadar alt türüyaşamaktadır.Sürüngen ve kaplumbağaları insanlar daha çok yazın görürler.
SÜRÜNGENLER (REPTİLİA) Ayrıntılı Konu Anlatımı Uzun
Sürüngenler, Omurgasızlar’ın sınıflandırılmasında, evrim merdiveninde amfibilerin daha yukarısındaki basamağa yerleştirilmiştir ama, bu hayvanların bugün yaşayan herhangi bir amfibi sınıfından geldiklerini düşünmek de yanlış olur.Bunların arasındaki bağı incelemek için gerilere, Karbon devrinden kalan ve bilinen en eski fosillere dönmemiz gerekir.Karbon devri, devon çağından sonrakidir.Sözü geçen bu fosiller de ilk bilinen amfibilerden yüz milyon yıl daha yenidir.
Bilinen ilk sürüngenler kotilozor’lar ya da gövde sürüngenler’dir.Bu hayvanların kemikleri bilinen ilk amfibilerinkilerle kıyaslandığı zaman, büyük bir fark göze çarpmaz.Ne yazık ki bu yaratıkların vucutlarının yumuşak bölümleri hakkında pek az bilgi vardır.Fosillerden de bu konuda fazla bilgi edinilmesi imkansızdır.Bu yüzden bu iki grubun gövdelerinin yumuşak kısımları arasında bir kıyaslama yapmak kabil değildir.Buna rağmen bu iki tip hayvanın da müşterek bir atadan geldiğini kabul etmek mantığa uyar.Ayrıca kuşların ve memelilerin sürüngenlerden gelişerek ortaya çıktığı da bellidir.
Sürüngenler tamamiyle karada yaşayan ilk omurgalılardır.Çağımızdaki şekilleri ve özellikleri onları çok kesin bir şekilde amfibilerden ayırır.Deri pulludur, hayvanların havaya nem vererek kurumalarını engeller.Ayrıca böbrekler üre ya da amonyak yerine erimeyen asit ürik salgılar.Bundan süzülen su da tekrar vucuda döner.Böylece vucut ısısının fazla kayba uğraması engellenmiş olur.
Amfibiler daha çok derileri yoluyla solunum yaptıkları için vucut hacmine oranla geniş bir yüzey oluşturmak zorundadır.Bu yüzden çok irileşemezler.Oysa sürüngenler için böyle bir kısıtlama yoktur.Bu yüzden de aralarından dev sürüngenler çıkmıştır.Bu günün sürüngenlerinin sayısı, geçmiştekine oranla gerçekten çok azdır.135-70.000.000 yıl önce Kretase çağında, sürüngenler devrinde, kara hayvanları içinde en kalabalığı bu yaratıklardı.
Tamamiyle karada yaşama konusunda diğer önemli bir adım da kabuklu yumurtanın oluşmasıdır.Yumurtanın sarısı iriydi, bunu deri gibi ya da kireçli bir kabuk koruyordu.Kabuk embriyonun soluk alması için gözenekliydi ama kurumaya karşı da dayanıklıydı.Üremede iç döllenme gerekliydi.Çünkü döllenmenin kabuğun meydana gelmesinden önce olması gerekiyordu.Embriyonu kuşatan zar da dahil olmak üzere, embriyon zarlarının oluşması lazımdı.Onun için şimdi sürüngenlerde larva evresi yoktur.Yumurtadan çıkan yavru, ergin hayvanın küçük bir kopyası gibidir.
Sürüngenler soğukkanlı oldukları için, en çok tropiklerde bulunur.Ilık bölgelerde sayıları birdenbire azalır.Kutuplarda ancak birkaç tür vardır.Bugün yeryüzünde beş takım sürüngen yaşamaktadır.Ama bundan çok daha fazlası Kretase çağının sonunda ortadan kalkmıştır.Her takımın belirgin özellikleri vardır.Fakat bunların sıralanması daha çok görüş açısına bağlıdır.Çünkü bu hayvanların evrim ilişkileri karmaşıktır.Çok zaman konuya Kalakbaşlılarla başlanır.Kalakbaşlıların tek örneği tuataradır.Bu tek tür Trias devrinden beri, yani 200.000.000 yıldan daha uzun bir süreden beri nispeten değişmeden yaşayıp gelmiştir.Oysa bu süre içinde takımdaki diğer türler ortadan kalkmıştır.
Son iki takımda ise kertenkeleler ve yılanlar vardır.Bunlar sırayla kertenkelegiller ve yılanlardır.Bazen bu iki grup Pullusürüngenler adıyla bir tek takımda toplanır.Pullusürüngenler de Kertenkeleler ve Yılanlar olmak üzere iki alt takıma ayrılır.Ataları Trias devrine kadar izlenebilir.Ama bunların bugün yaşayan temsilcileri görünüş ve yaşayış bakımından çok daha çeşitlidir.
Sürüngenlerin evriminde üç devre izlenebilir.300 milyon yıl önce Karbon devrinde başlayan ve 100 milyon yıl süren devrede karada türlü sürüngen yaşamıştır.Sayıları en fazla olan memeli-tip sürüngenlerdir.Memeli hayvanlar da bunlardan gelişmişlerdir.130.000.000 yıl süren ve Kretase çağının bitimiyle son bulan evrede hakim türler karada dinozorlar, havada pterodaktiller, denizde ve tatlı sularda da timsahlardır.Dinozorların bazı türlerinden kuşlar gelişmiştir.Bu sürede denizde pleziozorlar ve iktiyozorlar da bulunmaktaydı.
700 milyon yıl kadar önce bu yaratıkların çoğunun soyları bilinmeyen sebeplerle tükenmiş ve geride, bize, modern sürüngenleri veren türler kalmıştır.
