Bir dil bir insan lafından yola çıkarak öğrenebildiğimiz kadar yabancı dil öğrenmekte fayda var diyoruz ve sadece İngilizce ile yetinmenin yerine daha fazla dil öğrenerek kendimizi daha çok geliştirmenin daha iyi olacağını düşünüyoruz.
Bu sebeple henüz Fransızca hakkında hiçbir şey bilmeyen arkadaşları göz önüne alarak onlar için temelden başlayıp oldukça basit ve kolay anlaşılır bir biçimde hazırlanan Fransızca derslerini paylaşıyoruz.
Başlangıç
Çeşitli diller konusunda yargılarımız vardır. Örneğin, İngilizce kolay, Fransızca zor, Arapça ise çok zordur. Japonca ya da Çince’nin yanına bile yaklaşılmaz. Halbuki, yok öyle bir şey! Dil, dildir. Çeşitli coğrafyalardaki çeşitli insan grupları dünyayı sınıflandırmak ve birbirleriyle iletişim kurmak için çeşitli ses dizgeleri yaratmışlardır. İletişimin kuruluş şekli, dünyanın sınıflandırılması, çıkarılan seslerin niteliği küçük farklılıklar gösterse de, tüm doğal diller aynı aklın ürünüdür. Bir aklın ürettiğini, diğer akıllar da anlayabilir, öğrenebilir. Bundan kastım, yabancı dil öğrenmenin çok kolay olduğu değil. Alışkanlıkla edindiğimiz ve dünyamızı biçimlendiren verili bir doğal dilin yanına, başka türlü bir dizgeyi yerleştirmek, tüm sözcüklerin yeni anlamlarını öğrenmek, elbette ki kolay değildir. Ancak yabancı dil öğretim teknikleri insanları neredeyse aptal yerine koymaktadır. Ya yetişkinler çocuk yerine konmakta, ya da tüm gramer bilgisi ezberlenecek bir yığın olarak sunulmaktadır. Halbuki bir yetişkinin sahip olduğu ana dilinin yapısıyla öğreneceği yabancı dili karşılaştırarak sürekli soru sorar. Sadece bu soruların yanıtlanması bile, yabancı bir dilin öğrenilmesi için büyük ölçüde kolaylık sağlayacaktır.
Kendisi Fransızca öğrenmekte olan birisi olarak, biraz kendim biraz da Fransızca öğrenmek isteyenler için, Fransızca’ya dair sorularımı yanıtlamaya çalışıyorum. Umarım, hep birlikte Fransızca’yı kolayca öğrenebiliriz.
Birinci Ders
Dille yapılan iletişimin temeli, tümceye dayanır. Biz de, basit bir Fransızca tümceyle başlayalım, arkasından bu tümcenin bileşenlerini görelim.
Gündelik konuşmada çok da kullanacağımız ya da karşılaşacağımız türden bir tümce değil. Ancak amaçlarımıza hizmet edebilecek nitelikte.
Tümceyi Türkçe ifade edecek olursak:
Şimdi hızlıca, tümcenin bileşenlerine bakalım:
Je [jö]
Je, bir şahıs zamiridir ve ben demektir.
suis [süi]
suis, İngilizce ya da Almanca bilenlerin, yakından bildiği yardımcı fiillerdendir. Türkçe karşılığı, isim tümcelerinde yer alan, -dır, -dir ekleridir. suis, olmak anlamına gelen êtreyardımcı fiilinin birinci tekil şahıs çekimidir. Ancak, verdiğimiz Türkçe karşılıkta da görüldüğü gibi, Türkçe’de bu ekler bazen görünmeyebilir. Oysa Fransızca’da, yardımcı fiil kullanılması gereken bir yerde, bu fiili yok saymak mümkün değildir.
un [ön]
un, Almanca ve İngilizce’deki artikel‘e (harf-i tarif) karşılık gelir. Ancak yapısı itibariyle Almanca’ya daha çok benzer. Çünkü İngilizce’de artikeller the, a ve an’den ibaretken, Almanca ve Fransızca’da sözcükler eril ve dişil olarak tanımlanmaktadırlar ve bu niteliklerine göre aldıkları artikel de değişmektedir. Ayrıntısını sonraya bırakmak üzere, ün, bir belirsiz artikel olduğunu da söyleyelim. Yani, İngilizce’deki a ve an gibi.
poission
Balık, anlamına gelen bir isimdir (nome). Daha ayrıntılı bilgiyi, artikelleri ve isimleri görürken aktaracağım.
İkinci Ders
Tümcemizi tekrarlayalım.
Je‘nün bir şahıs zamiri olduğunu söylemiştik. Şimdi diğer şahıs zamirlerini görelim.
je __________ ben
tu __________ sen
il (m.), ils (f.) __________ o (eril), o (dişil)
nous __________ biz
vous __________ siz
elle (m.), elles (f.) __________ onlar (eril), onlar (dişil)
Görüldüğü üzere, üçüncü tekil ve üçüncü çoğul şahıslarda, şahıs zamirleri erillik ve dişilliklerine göre değişmektedir.
Dikkat: Örnek tümcemizde, je sözcüğünün yerine diğer şahıs zamirlerini koyarak kolaylıkla yeni tümceler üretebileceğimizi düşünebilirsiniz. Ancak şahıs zamirleri değiştiğinde, yardımcı fiilimiz de değişecektir. Dolayısıyla öncelikle şahıs zamirlerini tümce dışında öğreniyoruz.
Üçüncü Ders
Tümcemizi tekrarlayalım.
Bu tümcedeki je sözcüğünün bir şahıs zamiri olduğunu görmüştük. suis sözcüğünün ise, bir yardımcı fiil olduğunu söylemiştik. Burada da kullandığımız ve olmak anlamına gelen être, Fransızca’daki iki yardımcı fiilden birisidir.
Dikkat: Şu anda, Türkçe’deki şimdiki zamana ve geniş zamana karşılık gelen present tense ile ilgili örnekler görüyoruz.
Fransızca’da yardımcı fiiller, her bir şahıs için ayrı şekilde çekilirler. Bu, diğer fiiller için de söz konusudur. Şimdi, être fiilinin şahıslara göre nasıl çekildiğine bakalım.
je suis
tu es
il, ils est
nous sommes
vous avons
elle, elles sont
Artık, şahıs zamirleri ve yardımcı fiilleri kullanarak, tümcemizi dönüştürebiliriz. Örneğin:
Ancak çoğul şahıslar için acele etmememiz gerekiyor. Çünkü çoğul şahıslarda isimlerimiz de çoğul biçime bürünmelidir.
Öğrenmemiz gereken ikinci yardımcı fiil, avoir. Avoir, esasında malik olmak anlamına gelir. Dolayısıyla bir şeye sahip, malik olduğumuzu belirtirken de, bu fiili kullanırız. Ancak bunun yanında, bazı durumları ifade etmek için, anlamsal olarak malik olmaya karşılık gelmese bile,avoir fiilini kullanmak zorundayız. Önce avoir fiilinin şahıslara göre çekimini görelim.
j’ai
tu as
il, ils a
nous avons
vous avez
elle, elles ont
Şimdi de, avoir fiilinin kullanımına dair bir kaç örnek görelim.
faim, aç olmak demektir. Tümcemizin karşılığı, “Ben açım.” ya da kısaca “Açım.”dır.
Söylediğimiz gibi, her ne kadar avoir fiili burada malik olmak anlamına gelmese de, faim, bu yardımcı fille kullanılır. Avoir’in, bir de malik olmak anlamında kullanılışını görelim:
Tümcenin karşılığı, “Benim bir kitabım var.” ya da “Bir kitaba sahibim.”dir.
Dikkat: Yardımcı fiiller, sadece bu basit hallerinde kullanılmaz. Başka fillerin çeşitli şekillerinde de, yardımcı fiillere ihtiyaç duyacağız.
Dikkat: Halen, çoğul şahıslar için örnekler vermiyoruz.
Dördüncü Ders
Tümcemizin son öğesi, bir isimdi: un poisson
Genel olarak isimlere geçmeden önce, Fransızca’nın önemli konularından birisi olan belirleyicilere kısa bir giriş yapmamız gerekiyor. Ama önce hatırlatmamız gereken bir şey var. Fransızca’da isimler, eril ve dişil olarak sınıflandırılırlar. Hangi ismin eril, hangi ismin dişil olduğuna ilişkin bazı kurallar ve genellemeler bulunsa da, bunların öğrenme aşamasında öğrenilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, isimleri cinsiyetleriyle birlikte öğrenmenizde fayda var.
Bu derste, belirleyicilerden, artikelleri (harf-i tarifleri) göreceğiz. Artikeller, belirli ve belirsiz artikeller olmak üzere ikiye ayrılır.
BELİRLİ ARTİKELLER
Belirli artikeller şunlardır: le, la, les
le, eril isimlerin başına gelir.
la, dişi isimlerin başına gelir.
les, cinsiyeti önemli olmaksızın çoğul isimlerin başına gelir.
Bu artikellerin kullanılması, belirli bir nesneden (isimden) bahsedildiği anlamına gelir. İngilizce’deki the artikelinin karşılığı olarak düşünülmelidir.
Örneğin:
le poisson (balık)
le cheval (at)
le élève (öğrenci)
le garçon (erkek çocuk)
la maison (ev)
la fille (kız çocuk)
la voiture (araç, araba)
BELİRSİZ ARTİKELLER
Belirsiz artikeller şunlardır: un, une, des
un, eril isimlerin başına gelir.
une, dişi isimlerin başına gelir.
des, cinsiyeti önemli olmaksızın çoğul isimlerin başına gelir.
Bu artikeller, belirsiz bir nesneden (isimden) bahsedildiği anlamına gelir.