Quantcast
Channel: Eğitim – BilgilerSitesi.Com
Viewing all articles
Browse latest Browse all 383

Zamir nedir örnekleri nelerdir kısaca özet

$
0
0

Türkçe ve edebiyat dersinde anlatılan zamir konusunu tam olarak an lamayanlar veya daha iyi kavramak isteyenler için anlaşılması oldukça kolay ve basit ifadelerin yanı sıra çokça örnek cümle içeren bu kapsamlı çalışmayı sizlerin beğenisine sunmak istiyoruz. Umarız faydalı olur…

Ekran+Alıntısı.PNG (661×498)

Zamir veya adıl, ad olmadıkları halde cümlede varlıkların yerine kullanılabilen, varlıkların yerini tutan ve adların yerine getirdiği tüm işlevleri yerine getirebilen kelime veya ek.

Zamir nedir?
Zamir veya adıl cümlede varlıkların adları yerine kullanılabilen ve adların yerine getirdiği tüm işlevleri yerine getirebilen isim soylu kelime. Ben sen o biz siz onlar; kendim kendin kendi kendimiz kendiniz kendileri; bu şu o; kim ne; biri kelimeleri zamirlere örnek gösterilebilir.
Zamir Örnekleri
Bu evi ben boyadım.
Bu benim kardeşim.
Bu resmi kendin mi çizdin?
Kim geldi?
Herkes bahçede toplandı.
Şu annemin öteki babamın arabası.
Evdekilere haber vereyim.

ZAMİR(ADIL)

İsim olmadıkları halde isim gibi kullanılan bu sözcüklere zamir diyoruz. Cümle içinde zamirin karşıladığı isim ya da söz öbeği bilinmiyorsa, cümle belirsiz bir anlam taşır.

ÖRNEKLER:

Ahmet kitabı, masaya bırakmış.”

cümlesinde altı çizili sözcükler isimdir. Biz aynı cümleyi;

“O bunu buraya bırakmış.”

şeklinde söyleyebiliriz. Buarada “o”, Ahmet isminin yerine; “bunu”, “kitabı” yerine; “buraya”, “masaya” yerine kullanılmıştır. Görüldüü gibi bu sözcükler isim değildir ama isim gibi kullanılmıştır.

1.Şahıs(kişi) Zamirleri

  • Bunu sen istedin, biliyorsun.
  • Bu maçı biz kazanırız.
  • Bu işin sorumlusu onlardır.
  • Kendi düşen ağlamaz

2.İşaret Zamirleri

  • Bunu cebine koyar mısın?
  • Şunu çekmeceme kim koydu?
  • Onları temizleyip yiyebilirsin.


3. Belgisiz Zamirler

  • Bazıları derslerne çalışmıyor.
  • Söylediklerinin çoğu anlamsız.
  • Hepinizi inanın çok özledim.

4.Soru Zamiri

  • Bunu sana kim söyledi?
  • O adam sana ne söyledi?
  • Bu kalemlerden hangisi daha güzel?
  • Öğrencilerden kaçı derse gelmedi?

ZAMİRLER KONUSUNUN DETAYLARI

Zamir (Adıl)

*İsim olmadıkları halde, ismin yerine kullanılan kelimelerdir.
*Adların aldıkları çekim eklerini alabilirler.

Ahmet, bakkaldan ekmek aldı.
O, oradan onu aldı.

*Tamlama kurabilirler. (Benim kalemim, öğrencilerin çoğu)
*Zamirler, daha önce sözü edilen şeylerin yerini de tutabilirler.

Ali, eve yeni geldi. Buraya yeni geldi.

Üyelik Bilgileri

Kişi Zamirleri (Şahıs Adılları)
« : Ekim 07, 2007, 10:23:27 ÖS »

Kişi Zamirleri (Şahıs Zamirleri)

*Kişi adlarının yerini tutan zamirlerdir.
Ben, Sen, O, Biz, Siz, Onlar

Ben, sana demedim mi?
Siz yine bildiğinizi yapıyorsunuz.
O, bize hiç gelmedi.

Not: Ben ve sen kişi zamirleri ek alarak ses değişimine uğrayabilir.
Ben-e Sen-e
Bana Sana

Not: Kişi zamiri, ad tamlaması kurar ve yalnızca tamlayan olur.
Benim elbisem, senin çantan

Dönüşlülük Zamiri

*“Kendi” kelimesi dönüşlülük zamiri olarak kabul edilmektedir.
*Kişi zamiriyle benzeşir. Farkı, iyelik eki alabilmesidir.

İşaret Zamiri

*İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir.
Bu, Şu, O, Bunlar, Şunlar, Onlar, Öteki, Beriki, Bura, şura, Ora

Bu, bizim en büyük idealimiz.
Şunu hala almadılar.
Onlarda düzensizlikler var.
Ötekini sen çöz.
Böylesi görülmemiştir.
Buranın yazı bir başka olur. (Tamlama kurmuş)
Kapının şurası kırılmış. (Tamlama kurmuş)

Not: İşaret zamirinden sonra isim gelirse, işaret sıfatı olur.
Bu maç berabere biter. (İşaret sıfatı)

Not: O ve Onlar kelimeleri insan için kullanılırsa, “Şahıs Zamiri”;
İnsan dışında varlıklar için kullanılırsa, “İşaret zamiri” olur.

Onlar memleketlerine gittiler. (Şahıs zamiri)
Onlar yıkanmadan salataya doğranmaz. (İşaret zamiri)
O, lavabo açmaya yarayan bir alettir. (İşaret zamiri)
O, profesyonel bir sporcuydu. (Şahıs zamiri)

Belgisiz Zamir (Belirsizlik Zamir)

*Yerini tuttuğu ismin özelliklerini tam olarak karşılayamayan (belirsiz bir şekilde karşılayan) zamirlerdir.
Herkes, Kimi, Kimse, Kimisi, Biri, Birçoğu, Tümü, Çoğu, Azı, Hepsi, Bazısı, Birazı, Başka, Şey

Herkes, onun yaptıklarına güldü.
Kimisi tatlıyı sevmez.
Alınanların birçoğu telef olmuştu.
Tümünün içleri doldurulacak.
Öğrencilerin hepsi bu yarışmaya katılacak.
Başkaları bu işi daha iyi yapardı.

Not: Belgisiz zamirden sonra isim gelirse, belgisiz sıfat oluşur.

Bazı insanlar espriyi sevmez.
Çoğu öğrenci kolay yoldan sınıf geçmeye çalışır.

Soru Zamirleri (Soru Adılları)

*Soru yoluyla adların yerini tutan sözcüklerdir.
*Soru adılı cevap olarak isim yada isim soylu sözcükleri buldurur.
Kimi, Kim, Neye, Nerede, Nereden, Hangisi, Kaçı, Ne, Kaça…

Pazardan ne aldın?
Dün akşam nereye gittiniz?
Arkadaşın nerede oturuyor?
Bunu sana kim yaptı?
Öğrencilerin kaçı iyi aldı?
Hangisi bizimle gelecek?

Not: Soru zamirinden sonra isim getirilirse, soru sıfatı olur; ancak çekim eklerinden birini almamış olması gerekmektedir.

Ne konuda yardımcı oldu?
Kaç elbisen var?
Bu kazak kaç lira eder?

Not: “Ne” kelimesi niçin anlamında kullanılırsa, soru zarfı olur.
Ne geldin, buralara?

İyelik Adılları (İyelik Zamirleri)

*Bir varlığın yada kavramın kime, neye, kaçıncı kişiye ait olduğunu bildiren eklere iyelik zamiri denir.
*Bu ekler “benim, senin, onun, bizim, sizin, onların” kelimelerinin anlamını karşılar.

Kalem-im,-in,-i,-imiz,-iniz,-leri

*Bu ekler aynı zamanda tamlanan ekleridir.

Bizim arabamız daha yeni.
Kalemim yazmaz oldu.
Eviniz çok güzelmiş.

Not: İyelik ekleri ile tamlama kurulduğunda; eğer anlam belirsizliği olmuyorsa, tamlayan durumundaki zamir düşürülebilir.

(Benim) Elbisem kirlendi.
(Onun, Kendi, Ali’nin vs.) Kardeşi henüz bulunamadı. (Parantez içindekilerden herhangi biri mutlaka getirilmelidir)

2) İlgi Zamiri: (-ki)
*Adarlın yerini tutan –ki ekidir.
*Bu ek, isim tamlamasında, tamlanan ismin yerini tutarak, tamlayana eklenen ek durumundadır.

Benim tişörtüm kirli, seninkini giyebilir miyim? (-ki=tişört)
Bizim tarlamız, sizinkinden daha geniş. (-ki=tarla)

Not: Bu eki sıfat yapan –ki ve bağlaç olan ki eki ile karıştırmamak gerekir.

Yarınki toplantıda görüşürüz. (Sıfat yapan –ki) (Bitişik yazılır)

Çalış ki, sen de iyi bir bölümü kazanasın. (Bağlaç olan ki) (Çoğu zaman ayrı yazılır.
Bitişik yazıldığı durumlar: Halbuki, çünkü, mademki, oysaki, belki…)

Örnek 1:
“O” sözcüğü, aşağıdaki cümlelerin hangisinde kişi adılı (şahıs zamiri) olarak kullanılmıştır?
A) Çocuklar o ağacı sulamışlar.
B) Annesi onu, biraz önce hastaneye götürdü.
C) Kitaplıktan o kitabı alıp gitti.
D) Ben bu evi değil, onu beğendim.
E) Dosyayı göstererek: “Onu bana ver.” dedi.
(1998-ÖYS)
Çözüm:
Cümleleri incelediğimizde A seçeneğinde geçen “o” sözcüğünün “ağaç” adını belirterek, C seçeneğinde geçen “o” sözcüğünün “kitap” adını belirterek sıfat görevinde kullanıldığını görüyoruz. D seçeneğinde geçen “o” sözcüğünün “ev” adının yerine geçtiği için; E seçeneğinde geçen “o” sözcüğünün “dosya” adının yerine geçtiği için işaret adılı olduğunu görüyoruz. B seçeneğinde ise “o” sözcüğü bir kişinin (çocuk) yerini tuttuğu için kişi adılıdır.
Cevap B
 
Örnek 2:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, soru anlamı bir zamirle sağlanmıştır?
A) Bunca sıkıntıya neden katlandınız?
B) Bu romanı benden sonra kim okumak ister?
C) Bu çiçeklere kaç para verdiniz?
D) Kaçıncı katta oturduğunu söyledi mi?
E) Bana gizlice ne söylediğini biliyor musunuz?
(1983-ÖYS)
Çözüm:
Bir cümlede soru anlamının zamirle sağlanabilmesi için o cümlede soru zamiri (adılı) bulunmalıdır. Seçenekleri incelediğimizde “neden, kaç, kaçıncı” sözcüklerinin bir adın yerine geçmediğini, yani bunların zamir olmadığını görüyoruz. B seçeneğinde “kim” sözcüğü ve E seçeneğinde “ne” sözcüğü ise soru adılıdır. Ancak E seçeneğinde cümleye soru anlamını “ne” soru adılı değil; “mı, mi” soru eki katmaktadır. Bu yüzden soru anlamı, B seçeneğinde adılla sağlanmıştır. 
Cevap B
 
Örnek 3:
“Kimi zamirler, özneyi pekiştirerek belirtirler. Bunlar tek başlarına asıl şahıs zamirlerinin yerini tutabildikleri gibi, onlarla birlikte de kullanılabilirler.”
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir zamir vardır?
A) Doğrusu, onun sözüne pek kulak asmadım.
B) Bence, alınan sonuç pek de olumlu değildi.
C) Bu elbiseyi ben kendim diktim.
D) İşittiklerimiz bunları doğrular nitelikteydi.
E) Ahmet o yaz, tatilini bizde geçirecekti.
(1989-ÖSS)
Çözüm:
Seçenekleri incelediğimizde, açıklamaya uygun zamirin C seçeneğindeki “kendim” sözcüğü olduğunu görüyoruz. Çünkü bu sözcük “ben” şahıs zamirinin yerine kullanılabildiği gibi bu cümlede “ben” zamiriyle birlikte kullanılmış ve özneyi pekiştirerek belirtmiştir.
Cevap C
 
Örnek 4:
“Bu” sözcüğü, aşağıdaki dizelerin hangisinde tür bakımından ötekilerdenfarklıdır?
A) Kolay değil bu dünyadan ayrılmak
B) “Bu taşındır” diyerek Kâbe’yi diksem başına
C) Bu eller miydi resimleri tutarken uyuyan
D) Gönlüm bu sevincin heyecanıyla kanatlı
E) Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden
(1993-ÖSS)
Çözüm:
Dizeleri incelediğimizde “bu” sözcüğünün A, C, D ve E seçeneklerinde bir adı niteleme görevinde kullanıldığı için sıfat, B seçeneğinde ise “Kâbe” adının yerini tuttuğu için adıl görevinde olduğunu görüyoruz.
Cevap B
 
Örnek 5:
Çocukken, seslerin hep o(I) minicik(II) kutunun içine doluştuğunu sanırdım. Düğmesi çevrilince o(III), evimizi hoş nağmelerle doldururdu.
Yukarıdaki cümlelerde numaralanmış sözcüklerin türleri, aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru olarak verilmiştir?
               I                                  II                                   III
A) işaret sıfatı             niteleme sıfatı             işaret zamiri
B) işaret sıfatı             belgisiz sıfat                kişi zamiri
C) işaret zamiri           niteleme sıfatı             kişi zamiri
D) kişi zamiri              belgisiz sıfat                işaret zamiri
E) işaret sıfatı             sayı sıfatı                    kişi zamiri
(1999-İPTAL)
Çözüm:
Birinci cümledeki “o” sözcüğü işaret yoluyla “kutu” adını belirttiği için “işaret sıfatı”, “minicik” sözcüğü “kutu” adına sorulan “nasıl” sorusuna cevap verdiği için “niteleme sıfatı”dır. II. cümledeki “o” sözcüğü, işaret yoluyla “kutu” adının yerini tuttuğu için “işaret zamiri”dir.
Cevap A
 
Örnek 6:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru zamiri vardır?
A) Arkadaşın Ankara’ya ne zaman gelmiş?
B) Bu tabağı buraya kim koymuş olabilir?
C) Ben de onunla gidebilir miyim?
D) Kaçıncı katta oturuyorsunuz?
E) İstanbul’a ilk kez mi gidiyorsun?
(1995-ÖSS)
Çözüm:
Seçenekleri incelediğimizde A’da “ne zaman” sözcüğünün “gelmek” eylemini belirttiği için belirteç, D’de “kaçıncı” sözcüğünün “kat” adını belirttiği için sıfat olduğunu; C ve E’de soru anlamının “mi” soru ekiyle sağlandığını; B’de ise “kim” sözcüğünün bir adın yerini soru yoluyla tuttuğundan “soru zamiri” olduğunu görüyoruz.
Cevap B

Zamirler ve Örnek Cümleler Ayrıntılı Uzun Anlatım

Cümlede adların yerine geçen (kullanılan) sözcükler

Ad soylu oldukları için adın aldığı birtakım ekleri (hal, iyelik, çokluk, ilgi, eşitlik) onlar da alır.

1.KELİME DURUMUNDAKİ ADILLAR:

KİŞİ:

Kişi adlarının yerine kullanılırlar

Ben, sen, o, biz, siz, onlar, kendi

Örn:

Akın bugün geldi.

O   bugün geldi.

 

GÖSTERME:

Varlıkların adlarını söylemeden , onları gösterme, işaret yoluyla göstererek belirten sözcükler.

Bu,        şu,                 o,        bunlar, şunlar, onlar

(yakın) (orta uzak)  (uzak)

Varlıkların, adların gösterme yoluyla yerini tutarlar.

Örn:

Kalemleri de defterlerin yanına koyun.

Onları       da   şunların   yanına koyun.

 

Uyarı: İşaret önadları işaret adıllarıyla karıştırılmamalıdır. Çekim eki alığında veya kendilerinden sonra virgül konduğunda.

Örn:

Bu akşam size gelecek.

Bu, akşam size gelecek.

O adamı nereden tanıyorsun?

Onu nereden tanıyorsun?

 

Uyarı:  “o” sözcüğü:

Kişinin yerine geçerse kişi zamiri (O, bizi sevmez)

Bir varlığın yerine geçerse işaret zamiri (O, tamir edilmez.)

Bir adı gösterirse işaret sıfatı (O masayı getirin.)

 

BELGİSİZ:

Hangi adın yerini tuttukları açıkça belli olmayan.

“kimi, birkaçı, biri, bütünü, kimse, herkes…”

örn:

birkaç öğrenci> birkaçı

kadın

bir adam işe başladı> biri

çocuk

Birkaçı dün, bazıları bu sabah, kimi de daha önce geldi.

Bazı insanlar>bazıları

 

Uyarı: Belgisiz sıfatların iyelik takısı almalarıyla belgisiz adıllar oluşur.

Örn:

Birisi çoğu, birçoğu…

 

 

SORU:

Soru olarak adların yerine geçen

Asıl soru adılları “kim,ne” ,

Önad olan “hangi ve kaç’’ a –ı  gelince “hangisi ve kaçı”

Ne soru adlından türemiş yer anlamlı soru zarfları (nereye, nereden, nerede) biçimine gelerek adıl olurlar.

Örn:

Kimi gördün?   Hangisi senin?

Nereye gitti?     Kaçı benim?

 

2.EK DURUMUNDAKİ ADILLAR:

İYELİK

Eklendikleri varlığın kime ait olduklarını belirten eklerdir.

Örn:

(benim) ev-i-m         (bizim)    ev-i-miz

(senin)   ev-i-n          (sizin)     ev-i-niz

(onun)    ev-i             (onların) ev-leri

 

İLGİ ADILI “-Kİ”

-ki adın yerine geçer.

-im, -in iyelik ekleriyle birlikte kullanılır.

Örn:

Sizinki daha güzel bir tarlaydı.

Ali kitabını bulamayınca sizinkini aldı. (sizin kitabı)

Uyarı: ilgi adılı –ki ile sıfat yapan –ki karıştırılmamalıdır.

Örn:

Duvarınki dökülmüş. (duvarın çimentosu)

Duvardaki çimento dökülmüş.

 

Uyarı: “Kİ”, üç görevde kullanılır:

1. Adların yerini tutarsa adıl (zamir) görevinde

Örn:

Sizinki daha güzel bir tasarıydı.

2. Adların önüne gelerek özelliklerini verirse sıfat (önad) görevinde:

Örn:

Bahçedeki ağaç çiçek açmış.

3. Cümleleri bağlıyorsa bağlaç görevinde:

Örn:

Buraya kadar geldi ki illa bizi görecek.

ZAMİR (ADIL) – KONU ANLATIMI-ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER
ZAMİR (ADIL):

 

Ad olmadıkları halde cümlede ad yerine kullanılan, adların yerini tutan sözcük ve eklere zamir denir.

Zamirler, ad soylu sözcüklerdir. Kullanımları bakımın­dan adlarla en çok benzerlik gösterenlerdir.

 

* Adlar gibi ad durum eklerini alırlar:

O senden daha düzenliydi.

Ötekini taşıyacaktın.

Kendine biraz çekidüzen ver.

Zamirler tamlama kurmak için-kullanılabilir:

Sizin kapı kilitliydi.

Gelenlerin birçoğu askerdi.

Bunun şurası pek hoşuma gitmedi.

* Zamirler tek başlarına veya oluşturdukları tamlama­ların içerisinde cümlenin çeşitli öğelerini oluşturabilir­ler:

 

Bu                            beni              çok   etkilemişti.

Zamir-özne           Zamir-nesne

 

Oradan         iki gün önce ayrıldım.

Zamir-dol.tüm.

 

Yanılmıyorsam beni soran sizdiniz.

zamir-nesne   zamir-yüklem

 

Zamirler, sözcük olan zamirler ve ek durumundaki zamirler olarak incelenebilir:

 

Sözcük durumundaki zamirler:

* Kişi (şahıs) zamirleri

* İşaret (gösterme) zamirleri

* Belgisiz zamirler

* Soru zamirleri

 

Ek durumundaki zamirler:

* İlgi zamiri

* İyelik zamirleri

 

A)  KİŞİ (ŞAHIS) ZAMİRLERİ:

Kişi adlarının yerini tutan sözcüklerdir. Türkçede kul­lanılan kişi zamirleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tekil Çoğul
1. Kişi Söz söyleyen Ben Biz
2. Kişi Söz söylenen Sen Biz
3. Kişi Anılan-Hakkında söz söylenen 0 Onlar

 

Ben de bildim şu dağların şahısın,

Yücelerden yüce gördüm

Erbapsın sen yüce Tanrı

 

Uyarı:

Eylemler, kişi zamirlerinin karşılığı olan ekleri alırlar. Bu eklere kişi ekleri denir.

 

Gidiyorum kömür gözlüm elveda.

(ben)

Ağlasam sesimi duyar mısınız?

(siz)

 

* Bu ekleri iiyelik zamirleriyle karıştırmamalıyız.

“Kendi” sözcüğü tek başına kullanılabildiği gibi al­dığı eklerle istenilen kişi zamirinin yerine de kulla­nılabilir:

 

Tekil Çoğul
1. Kişi Kendi – m Kendi – miz
2. Kişi Kendi – n Kendi – niz
3. Kişi Kendi – si Kendi – leri

 

* Kendi sözcüğü öteki kişi zamirleriyle öbekleşerek kullanıldığında pekiştirme görevi yapar. Özneyi pe­kiştirir. Pekiştirme görevli kullanıldığı zaman kendi­sinden önce gelen kişi zamiriyle öbekleşip birlikte tek bir özneyi oluşturmaları gerekmektedir.

 

Bu elbiseyi sen kendin beğendin.

Bu işi biz kendimiz de yapabiliriz.

 

* Kişi zamirleri adlarla birlikte tamlama oluşturabilir. Tamlayanı kişi zamiri olan ad tamlamalarında tam­layan görevli kişi zamiri düşebilir:

 

Sizin sorununuzla ben ilgilenirim.

Ad tamlaması

Tamlayan-Kişi zamiri

 

Sorununuzla ben ilgilenirim.

Tamlayanı (sizin) düşmüş

ad tamlaması

 

* Tamlayanı düşmüş ad tamlamalarının bazıları hem ikinci tekil hem de üçüncü tekil kişi anlamı yansıtır. Böyle kullanımlarda anlam belirsizliği olur. Buna yol açmamak İçin tamlayanı kullanmak gerekir.

 

Elbiselerini bana getirdi. -> Bu cümledeki altı çizili sözcük “tamlayanı düşmüş ad tamlamasıdır” An­cak iki ayrı anlam çıkarılabileceği için anlam belir­sizliği vardır.

I. (onun) elbiselerini bana getirdi.

II. (senin) elbiselerini bana getirdi.

 

Sözlerinize pek güvenmiyorum.

Bu cümlede “Sizin” tamlayanı kullanılmaz.

B)  İŞARET (GÖSTERME) ZAMİRLERİ:

Adların yerini işaret yoluyla tutan sözcüklerdir. Türkçede kullanılan başlıca işaret zamirleri şunlardır: Bu, şu o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki, diğeri, böylesi, söyleşi, öylesi, bura, şura, ora…

 

Buralarda mekân tutup kalınmaz.

Biz şuna bakıyoruz, siz ötekine bakın.

Bu tam bana göre.

Diğerleri gelecekti.

Çocuklar ötekini beğeniyor.

 

Uyarılar:

 

1. .”O” ve “onlar” sözcükleri hem kişi hem de işaret zamiri olarak kullanılmaktadır. Bu sözcükler insan­ları anlatmak için insan adı yerine kullanılırsa “kişi zamiri”, insan dışındaki bir varlığın adının yerine kullanılırsa “işaret zamiri” sayılır.

 

O da bu büroda çalışmak istiyordu.

Kişi zamiri

 

Bu konuda onlar bizi destekliyor.

Kişi zamiri

 

Onlaçöpe atacaktım.

İşaret zamiri

 

Siz bilirsiniz ama o daha ucuzdu.

İşaret zamiri

 

2. İşaret anlamlı sözcükler, zamir olabildikleri gibi sıfat da olabilirler. Bir addan önce kullanılarak o adla tamlama oluşturan işaret sözcükleri sıfat, tek başla­rına kullanılarak bir adın yerini tutan işaret sözcük­leri ise zamirdir.

 

Öteki yol daha uzun ve yorucuydu.

Sıfat

 

Öteki hem ucuz hem de kaliteli.

Zamir

 

Ben o çocuğu tanımıyorum.

Sıfat

 

İnan o çok kurnazdı.

Zamir

 

3. “O, onlar” dışındaki işaret sözcükleri insan adının yerine kullanılsalar da kişi zamiri sayılamazlar. Çün­kü Türkçede kişi zamirleri sadece “ben, sen, o, biz, siz, onlar, kendi” sözcükleridir.

 

Bu sene de şu başkan olsun.

işaret zamiri

 

Ötekini temsilci seçtik.

İşaret zamiri

 

C) BELGİSİZ ZAMİRLER:

Varlık adlarının yerini kesin olarak değil de yaklaş • olarak tutan, göreceli anlamlı sözcüklerdir. Kimse, her­kes, bazısı, hepsi, tümü, çoğu, falan…vb

 

Eşyanın çoğunu ben taşıdım.

Birkaçımız burada bekleyeceğiz.

Herkes ayaktaydı.

Fazlasını attık.

Bizi kimse görmedi.

Birçoğumuzu sorguya aldılar.

 

Not:

Adlardan sonra gelerek adlarla birlikte ikileme oluşturan ve “yakıştırmaca” olarak adlandırılan sözcükler de bele­şiz zamirdir.

 

Çocuk mocuk istemiyorum.

Sizinle iş mis. yapılmaz.

Ortalıkta araba maraba yoktu.

 

D) SORU ZAMİRLERİ:

Varlık adlarının yerini soru yoluyla tutan sözcüklere • Kim, kaçı, hangisi, nerede, ne… vb.

 

Yemekten sonra ne alırdınız?

 Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Hangisine karar verdiniz?

Bu akşam nerede toplanacağız?

Çocukların kaçı kızamıktı?

Şu yaşlı adam neyiniz olur?

 

Uyarı:

* Soru zamirleri ad durum eklerini alarak kullanılabi­lirler.

* Soru sözcüklerinin zamir olup olmadığını anlayabil­mek için kullanıldığı cümlede yerine uygun bir ad getirilebilip getirilememe özelliğine bakarız. Ad getirilebiliyorsa soru sözcüğü zamirdir.

 

Bu sorunla kim ilgilenecek?

Eda

Hangisini almak istiyorsunuz?

Evi

Bu dolaba ne yerleştirelim?

bardakları

Nerede toplanacaksınız?

Parkta

 

E) İLGİ ZAMİRİ:

Ad tamlamalarında tamlananın yerine kullanılan “-ki’ ekidir.

Sizin            ev    çok güzel;      bizim         ev    biraz dar.

Tamlayan Tamlanan             Tamlayan Tamlanan

 

Sizin - ki çok güzel; bizim – ki biraz dar.

(ev)                           (ev)

 

Kardeşimin - ki birden kırıldı.

(kalemi)

 

Örneklerde görüldüğü gibi tamlayanın sonundaki “-ki” yi çıkarıp yerine tamlanan görevli bir ad getirebiliyo­ruz.

 

Uyarı:

Zamir olan “-ki” ile sıfat yapan “-ki” karıştırılmamalı­dır. Sıfat yapan “-ki” eklendiği adı kendisinden sonra gelen adın sıfatı yapar.

 

Üstteki çocuk hastaydı,

sıfat     ad

O gün cebimdeki para tükenmişti.

sıfat        ad

 

Okulunki daha ucuzdu.

İlgi zamiri (okulun kooperatifi)

 

F)   İYELİK ZAMİRLERİ:

İsim soylu sözcüklerin sonlarına getirilerek sahiplik kavramı kazandıran; o varlıkların, kavramların kime ait ol­duğunu bildiren eklerdir. “Benim, senin, onun, bizim, si­zin, onların” sözcüklerinin yerini tutar.

iyelik eklerini (zamirlerini) aşağıdaki tabloda daha iyi görürüz.

TEKİL ÇOĞUL
1. Kişi -ım, -im… -ımız, -imiz…
2. Kişi -ın, -in… -iniz, -iniz…
3. Kişi -ı, -i… -lan, -Ieri…

 

Okulumuz Dicle’nin durgun sularına bakıyordu. (Bizim)

Üç gün önce kardeşi geldi, (onun)

Eviniz çok güzelmiş, (sizin)

 

ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER

 

ÖRNEK – 1: (ÖSS – 1998)

 

Bu küçük kasaba geniş ve derin bir vadinin içinde kurulmuştu. Dik, kayalık tepenin üstündeki çok eskilerden

I                                                                                                              II

kalma kalesi, görkemiyle etkiliyordu insanı. Alçacık damlı dükkânların bulunduğu tarihi çarşısı da birçok

III                                              IV                                        V

yönden görülmeye değerdi.

 

Bu parçada numaralanmış sözcüklerin hangisi, bir varlığın neye ait olduğunu belirten ek almıştır?

A) I.       B) II.   C) III.   D) IV. E) V.

 

ÇÖZÜM:

“Bir varlığın neye ait olduğunu belirten ek” iyelik eki, yani belirtili ya da belirtisiz ad tamlamalarında tamlananın al­dığı ektir, iyelik eki de iyelik zamiridir. “Kalesi” sözcüğü, iyelik eki almış tamlanandır. Doğru cevap (C) seçeneğidir.

 

ÖRNEK-2: (ÖSS-1995)

 

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru zamiri vardır?

A) Arkadaşın Ankara’ya ne zaman gelmiş?

B) Bu tabağı buraya kim koymuş olabilir?

C) Ben de onunla gidebilir miyim?

D) Kaçıncı katta oturuyorsunuz?

E) İstanbul’a ilk kez mi gidiyorsun?

 

ÇÖZÜM:

Bir soru cümlesinde soru anlamının zamirle sağlanıp sağ­lanmadığını anlamak için sorunun cevabına bakmak ge­rekir, eğer verilen cevap bir ad veya bir zamir ise demek ki soru anlamı zamirle sağlanmıştır:

Bu tabağı buraya kim koymuş olabilir?

Ayşe koymuş olabilir.

Ad

– O koymuş olabilir. Zamir

Görüldüğü gibi verilen cevap ad da zamir de olabiliyor. O halde B seçeneğinde soru anlamı bir zamirle sağlanmış­tır. Soru anlamı A’da “ne zaman” zarfıyla; C ve E’de “mi” soru edatıyla; D’de “kaçıncı” sıfatıyla sağlanmıştır. Doğ­ru cevap (B) seçeneğidir.

ÖRNEK – 3: (ÖSS-1997)

 

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir belgisiz zamir nesne görevindedir?

A) Bazen günlerimi resim yaparak geçiriyorum.

B) Çoğu zaman onu otobüs durağında görüyorum.

C) Kimi arkadaşlar çayı sever ama ben kahveyi yeğle­rim.

D) Bana, bir gün uğrasın, diye haber bırakmış.

E) Bunların hepsini geçen gün ben aldım.

 

ÇÖZÜM:

A, B, C, D seçeneklerinde belgisiz zamir kullanılmamış. E seçeneğinde “bunların hepsini” belirtili ad tamlamasında “hepsi” belgisiz zamiri, tamlanan olarak kullanılmıştır. “Neyi aldım?” sorusuna cevap verdiği için de belirtili nes­ne görevini üstlenmiştir.

Doğru cevap (E) seçeneğidir.

 

ÖRNEK – 4:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, anlam belirsizliğini gidermek için cümlenin başına bir şahıs zamiri getir­mek gerekir?

A) Adana’ya yerleştiklerini duydum.

B) Yeni aldığın elbiseyi çok beğendim.

C) Önerdiğin romanı henüz okuyamadım.

D) Yarışmada birinci olduğuna sevindim.

E) Sınava İstanbul’da girmek istiyorum.

ÇÖZÜM:

Kişi zamirinin kullanılmayışından doğan anlam belirsizliği ikinci ve üçüncü tekil kişilerin tamlayan oldukları cümle­lerde bu tamlayanların düşmesiyle görülebilir. Buna göre A’da “onların”, B’de “senin” C’de “senin” anlamı vardır; dolayısıyla bu sözcükleri kullanmak gerekmemektedir. E’de ise tamlayanın düşmesi söz konusu değildir, tamla­ma da yoktur. D seçeneğinde hem “senin” hem de “onun” anlamı vardır. Bu da belirsizliğe yol açtığından bu sözcüklerden (zamir) birinin cümlenin başına getirilmesi gerekir.

Doğru cevap (D) seçeneğidir.

 

ÖRNEK – 5:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde İşaret sözcüğü bir adın yerini tutmaktadır?

A) Diğer kitaplarımı okulda unutmuştum.

B) Bu dağlarda ceylan gezer.

C) Şu yalan dünyanın nesine güveneyim?

D) Yıllar sonra buralara ya geliriz ya da gelemeyiz.

E) Son yıllarda şöyle bir ev istemiştim hep.

ÇÖZÜM:

Seçeneklerde kullanılan İşaret sözcükleri, sırasıyla “diğer bu, şu, buralara, şöyle” sözcükleridir. Bunlardan “diğer’ “kitap” adını, “bu”, “dağ” adını, “şu” “yalan dünya”, tar-lamasını, “şöyle” “bir ev” tamlamasını belirtmekte oldğundan sıfat görevlidirler. D seçeneğinde “bura” sözcüğü bir yer adının yerine kullanılmıştır. Yer anlamlı işara zamiridir.

Doğru cevap (D) seçeneğidir.

Konu etiketleri: zamir örnekleri, zamir ile ilgili cümleler, zamirlerle ilgili cümleler, zamirler ile ilgili örnekler, zamirlerle ilgili örnekler, zamirler ile ilgili cümleler, zamirlere örnek, zamir cümleleri, zamirlere örnekler, zamirle ilgili cümleler, zamir ile ilgili örnekler, zamirle ilgili örnekler, zamirlere örnek cümleler, zamir nedir örnekler, 10 tane zamir cümlesi, 


Viewing all articles
Browse latest Browse all 383

Latest Images