Fizik köşemizde bu hafta sizlerden sıkça gelen bir soruya basit ve anlaşılır bir cevap vermek istiyoruz. Bir cisme bir kuvvet uygulandığında o cismin hareketleri ve şekli bu kuvvetten nasıl etkilenir? Gelin çok kısa ve öz olarak açıklayalım…
Kuvvetin Harekete Etkileri
Kuvvet, hareket eden cisimlerin yönlerini de değiştirebilir. Birbirleriyle çarpışan bilyeler, çarpışma sırasında birbirlerine uyguladıkları kuvvetin etkisiyle çarpışma sonrası farklı yönlerde hareket edebilirler.
Kuvvet, uygulandığı cisimlere hareket kazandırabilir. Örneğin; yerdeki oyuncak arabayı kuvvet uygulayarak iten bebek arabayı harekete geçirmiştir.
Her gün yüzlerce kez kuvvet uygular cisimleri hareket ettiririz Kuvvet
cisimler üzerine etki eder Kuvvet uygulanan cisimler:
*
Hızlanır
* Pistte duran bir uçak önce yavaş yavaş hareket eder
daha sonra hızlanır Benzer şekilde; sürücü gaza basarak otomobile hareket yönünde kuvvet uygulanmasına neden olur
*
Yavaşlar ya da durur
* Hareket eden bir cisme hareket yönüne zıt yönde kuvvet uygulanırsa cisim yavaşlar ya da durur Örneğin; limana yanaşan bir gemi
yavaşlamak için pervanelerini ters yönde döndürerek hareket yönüne ters yönde kuvvet uygular
*
Yön değiştirir
* Kuvvet hareket eden bir cismin yönünü değiştirir Örneğin; hareketli top
engele çarpınca yön değiştirir
*
Şekil değiştirir
* Kuvvet uygulanan cisimler şekil değişikliğine uğrayabilir Kuvvetin etkisi ortadan kalktıktan sonra bazıları eski hallerine dönerken
bazıları eski hallerine dönemezler Eski hallerine dönebilen cisimlere esnek cisimler
eski hallerine dönemeyenlere ise esnek olmayan cisimler denir
*
Döner
* Cisimler kuvvetin etkisiyle dönebilir Kuvvetin döndürücü etkisi birçok makine ve aracın yapımında kullanılmaktadır Dönme hareketi
birçok teknolojik gelişmeye neden olmuştur Cisimlere uygulanan kuvvet büyüdükçe
dönme hareketi daha hızlı olur
Sonuç olarak; kuvvetin cisimler üzerinde birbirinden farklı etkileri vardır Bunlar; hareket ettirme durdurma
yön değiştirme ve şekil değiştirme gibi etkilerdir Kuvvet
cisimlerin biçimini ve hareket durumunu değiştirebilen etkidir.
KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ NELERDİR ?
Kuvvet uygulayarak duran cismi hareket ettirdiğimizi biliyoruz.Kuvvetin,cisimleri hareket ettirmenin yanında durdurma, döndürme, yön değiştirme ve şekil değiştirme etkileri vardır.
Ayrıca hareketli cisimler kuvvetin etkisiyle hızlanır ya da yavaşlar.
Hızlanma:Yuvarlanan bir topa ayağımızla vurduğumuzda daha hızlı hareket eder.
Yavaş yavaş kapanan bir kapıyı elimizle ittiğimizde hızlanarak kapanır.
Hareket eden bir cisme,hareket yönünde bir kuvvet uyguladığımızda cisim hızlanır.
Yavaşlama-Durma:Kapanmakta olan kapıyı hareketin zıt yönüne çekersek yavaşlar ya da durur.Sürücüler arabayı durdurmak ya da yavaşlatmak için frene basarak arabanın hareketine zıt yönde bir kuvvet uygular.
Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Duran cisimler kuvvet uygulayarak hareket ettirilir. Kuvvetin, cisimleri hareket ettirmenin yaninda durdurma, döndürme, yönlerini değiştirme ve onlara farklı şekil verme etkileri vardır
Ayrıca hareketli cisimlerin hızlanıp yavaşlaması da kuvvete bağlıdır.
Hızlanma: Hareketli bir topa ayağımızla vurduğumuzda topun hızı artar.
Yavaşça kapanan bir kapıyı ittiğimizde kapı hızlanarak kapanır.
Hareket eden bir cisme, hareket yönünde bir kuvvet uyguladığımızda cisim hızlanır
Yavaşlama – Durma: Kapanmakta olan kapıyı hareketinin zıt yönünde çekersek kapının hızı yavaşlar ya da kapı tamamen durur. Sürücülerin arabayı durdurmak ya da yavaşlatmak için frene basmaları arabanın hareketine zıt yönde uygulanan bir kuvvettir.
Bir cisim, hareketinin zıt yönünde bir kuvvetle karşılaştığında yavaşlar ya da durur.
Yön Değiştirme: Çocuklar oyun oynarken karşılıklı birbirlerine top atarlar. Çocuklardan biri karşısındaki arkadaşına topu atarken, arkadaşı hareket halindeki topu tekrar kaşıya gönderirse buna yön değiştirme denir.
Hareket hâlindeki cisimlere kuvvet uyguladığımızda cismin yönü değişebilir.
Döndürme: Sürücüler direksiyona kuvvet uygulayarak direksiyonu döndürür. Yine tornavida ile vidayı kuvvet uygulayarak döndürebiliriz.
Kapı, pencere ve dolap kapakları menteşelerin çevresinde dönerek açılıp kapanır.
Birçok teknolojik aletin yapımında kvvetin döndürme etkisinden faydalanılmaktadır.
Kuvvet uygulanan cisimler döner.
Şekil Değiştirme: Cisimlere Kuvvet uygulayarak onların şeklini değiştirebiliriz. Sünger, lastik, sarmal yay gibi cisimlere kuvvet uygulayarak yeni şekil verebiliriz ancak bu cisimler uygulanan kuvvet etkisini yitirdiğinde eski şekillerini alır. Böyle cisimler esnek cisimlerdir.
Sarmal yayı uçlarından çektiğimizde yayın boyu uzar. Bıraktığımızda yay eski şeklini alır. Sarmal yayı çekerken uyguladığımız kuvvet büyükse yay esnekliğini kaybeder ve bir daha eski şekline geri dönmez.
Kısaca Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Gözlemlenebilir Etkileri Nelerdir
Kuvvet uygulanan cisimler üzerinde hareketlenme ve hareket eden cisimler üzerinde uygulanan kuvvet ise durdurmaktadır. Hareketli bir cisim az miktarda kuvvet uygulanırsa yavaşlarda.
Uygulanan kuvvete göre cisim durdurulabilir, hızlandırılabilir, yavaşlatılabilir, yönü değiştirilebilir, hareket ettirilebilir ve şeklinde değişiklikler yapılabilir.
Kuvvetin Etkilerine Örnekler
Hızlanma: Yavaş hareket eden bir cisme hızlı bir kuvvet uygulanırsa daha çok hızlanır.
Yavaşlama ve Durma: Hareket eden bir topla ters az miktarda ters kuvvet uygulanırsa yavaşlar, gücünden fazla kuvvet uygulanır ise durur.
Yön değiştirme: Kuzey yönünde giden bir topun solundan veya sağından kuvvet uygulanırsa yönü değişecektir.
Şekil değiştirme: Oyun hamurlarına kuvvet uygulanırsa şekli değişir.
Kuvvet ve Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri
-
Teneke kutunun üzerine oturunca çökmesi
-
Bir yayı çektiğimizde yayın uzaması
- Güneş sistemindeki gezegenlerin bir düzen içerisinde hareket etmesi
-
Mıknatısların birbirini itmesi yâ da çekmesi
- Bizler kuvveti göremeyiz kuvvetin cisimler üzerindeki etkilerini gözlemleyebiliriz.
Kuvvet duran cisimleri hareket ettirir.
Duran bir cismi hareket ettirmek için hareket ettiğimiz yönde kuvvet uygulamalıyız.Kuvvet hareket eden bir cismi yavaşlatır ya da durdurur.
Hareket eden bir cismi durdurmak ya da yavaşlatmak için cisme ters yönde kuvvet uygulamalıyız.
Hareket eden cisimleri hızlandırır.
Hareket eden bir aracın hızını artırması buna en güzel bir örnektir.
Kuvvet hareketin yönünü değiştirir.
Kale direğine çarpan topun geri dönmesi.
Kuvvet cisimleri döndürür.
Cisimler uygulanan kuvvetin etkisiyle dönebilir.
Bisikletin tekerleğinin dönmesi.
Kuvvet cisimlerin şeklini değiştirir.
Kuvvet uygulanan hamurun şeklinin değişmesi bune güzel bir örnektir.
Kuvvetin etkisiyle şekli değişen cisimlerin bazıları uygulanan kuvvet ortadan kalkınca eski şekline döner.Bu tür maddelere esnek maddeler denir.(sünger,yay,paket lastiği vb.)
Kuvvet cisimlerin hareket ve şekilleri üzerindeki etkilerini araştıralım
Konu etiketleri: kuvvetin cisimlerin şekli üzerindeki etkisi, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri üzerindeki etkileri, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri üzerindeki etkileri nelerdir, kuvvetin cisimlerin şekilleri üzerindeki etkileri, kuvvetin cisimlerin şekilleri üzerindeki etkileri nelerdir, kuvvetin cisimlerin sekli uzerindeki etkisi, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri üzerindeki etkileri nelerdir kısaca, kuvvetin cisimlere etkileri nelerdir, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri üzerindeki etkilerini araştıralım, kuvvetin cisimler üzerindeki etkileri nelerdir, hareket şekilleri nelerdir, kuvvetin cisimlerin hareket ve sekilleri uzerindeki etkileri, kuvvet nelere neden olur, kuvvet etkisiyle şekil değiştiren cisimler, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri üzerindeki etkileri, kuvvetin cisimlerin şekli üzerindeki etkisi, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri üzerindeki etkileri nelerdir, kuvvetin cisimlerin şekilleri üzerindeki etkileri, kuvvetin cisimlerin şekilleri üzerindeki etkileri nelerdir, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri üzerindeki etkileri nelerdir kısaca, kuvvetin cisimlere etkileri nelerdir, kuvvetin cisimlerin sekli uzerindeki etkisi, kuvvetin cisimler üzerindeki etkileri nelerdir, kuvvetin cisimlerin hareket ve sekilleri uzerindeki etkileri, kuvvet nelere neden olur, hareket şekilleri nelerdir, kuvvet etkisiyle şekil değiştiren cisimler, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri, kuvvetin cisimlerin hareket ve şekilleri üzerindeki etkileri nedir.