Her gün televizyonlarda ana haber bülteninden sonra hava durumu raporu sunulur. Bu raporlarda günlük ve haftalık olarak havanın sıcaklığını derece derece söylüyorlar. Peki bu sıcaklığı nasıl ölçüyorlar ve nereden biliyorlar dersiniz? İşte termometrelerin görevi de bu sıcaklıkları ölçmektir.
Sıcaklığı ölçmek için kullanılan alete termometre denir. Dolayısıyla “termometre ne işe yarar?” sorusunun yanıtı da ortaya çıkmaktadır. Termometre, bulunduğu ortamın sıcaklığını ölçmekte kullanılır.
Termometreler Celcius (Santigrat), Fahrenheit veya Kelvin gibi birimlerde ölçüm yapabilirler. Ülkemizdeki termometreler ölçüm değerlerini genellikle Santigrat cinsinden verir. Termometrenin çalışma prensibi bir sıvının sıcaklıktaki artışla orantılı bir şekilde genleşmesine dayanır. Bu tip termometrelerde genellikle civa kullanılır. Düz bir borunun içerisindeki civanın hacmi, sıcaklıktaki değişim ile azalır veya artar. Bu da sıcaklığı ölçümlememizi sağlar. Çevre koşullarına göre civa yerine alkol (soğuk bölgelerde) kullanılır.
Kullanım alanlarına göre termometrelerin bir çok çeşidi vardır. Günümüzde artık bir çok alanda civalı termometreler yerini dijital termometrelere bırakmaktadır.
Termometre ne için kullanılır ve neye yarıyor?
Termometre bilim alanındaki terimlerden bir tanesi olup sıcaklık alanlardaki sıcaklığı ölçmek ve sıcaklığın kaç derece olduğunu belirten alettir.
Sıcaklığı ölçmek için kullanılan alete termometre denir. Dolayısıyla “termometre ne işe yarar?” sorusunun yanıtı da ortaya çıkmaktadır. Termometre, bulunduğu ortamın sıcaklığını ölçmekte kullanılır.Termometreler Celcius (Santigrat), Fahrenheit veya Kelvin gibi birimlerde ölçüm yapabilirler. Ülkemizdeki termometreler ölçüm değerlerini genellikle Santigrat cinsinden verir. Termometrenin çalışma prensibi bir sıvının sıcaklıktaki artışla orantılı bir şekilde genleşmesine dayanır. Bu tip termometrelerde genellikle civa kullanılır. Düz bir borunun içerisindeki civanın hacmi, sıcaklıktaki değişim ile azalır veya artar. Bu da sıcaklığı ölçümlememizi sağlar. Çevre koşullarına göre civa yerine alkol (soğuk bölgelerde) kullanılır.
Kullanım alanlarına göre termometrelerin bir çok çeşidi vardır. Günümüzde artık bir çok alanda civalı termometreler yerini dijital termometrelere bırakmaktadır.
Termometre Ne İşe Yarar?
Termometre ne için kullanilir? Havanin sicakligini ölçmeye yarar.
4 Kaç türlü termometre vardir ve bunlarda
kaç türlü sicaklik birimi vardir ? Iki türlü termometre vardir:
1. Civali veya alkollü termometreler
2. Madeni termometreler
Üç türlü sicaklik birimi vardir:
1. Santigrat derece (C0) en çok kullanilir.
2. Fahrenheit derece (F0)
3. Reomur derece (R0)
TERMOMETRE (THERMOMETER)
Sicakligi ölçmek için kullanilan alet. Meteorolojide Selsiyus, Fahrenhayt, Kelvin veya Mutlak gibi degisik ölçekler termometrelerde kullanilmaktadir. Termometreler, degisen sicaklik karsisinda sivilarin hacim degistirmesi mantigina dayanir. En fazla kullanilan termometreler civali termometrelerdir. Sicakligin çok düsük oldugu yerlerde ise donma sicakligi daha düsük olan alkollü termometreler tercih edilir.
TERMOMETRE DESTEGI/AYAGI (THERMOMETER SUPPORT)
Termometre siperi içerisinde minimum ve maksimum termometrelerin konulmasi için yapilmis metal ayak. Bu ayaklar termometrelerin yerinden çikarilip tekrar yerine konulmasina uygun sekilde dizayn edilmistir.
TERMOMETRE SIPERI (THERMOMETER SCREEN/SHELTER)
Termometreleri direk günes radyasyonu ve diger olumsuz etkilerden koruyan, içerisinde serbestçe havanin dolasabildigi ahsap kutu. Meteorolojide ölçülen hava sicakliklari siper içerisinde bulunan termometrelerden elde edilen degerlerdir.
Ne yazik ki sicaklik ve isi ifadeleri sik sik karistirilmaktadir. Reklamlarda, haberler ve hava durumu programlarinda sik sik duydugumuz Düsük isilarda bile mükemmel temizlik, Dis isi göstergesi, Vücut isisi düstü, Bugün Ankara’da en yüksek isi 32°C gibi sicaklik yerine isinin kullanildigi ifadeler, sizi bilmem ama, beni rahatsiz etmeye devam ediyor. Oysa, bu karmasadan kurtulmanin sifresi çok basit. Eger belirtilen deger termometre ile ölçülebiliyorsa, sicakliktir. Isi ise, belirli sicakliktaki bir cisimden, daha düsük sicakliktaki bir cisme, sicaklik farki nedeniyle geçen enerjidir. Asagida bu konuda biraz daha ayrintili açiklamalar verilmistir.
Sicaklik Nedir?
Çokça kullanilan bir kavram oldugu halde, sicakligin tam bir tanimini yapmak oldukça güçtür. Sicaklik, duyularla algilanmakta ve genellikle sicak veya sogukkavramlariyla ifade edilmektedir. Gözlemlerimizden, sicak ve soguk iki cismin birbirine temas ettirilmesi halinde, sicak olanin sogudugunu, soguk olanin da isindigini, belirli bir süre temas halinde kaldiklarinda ise, her ikisinin de ayni sicaklik veya sogukluga ulastiklarini biliyoruz. Bir maddenin isil durumunu belirten bir ifade olan sicaklik, isi geçisine neden olan etken olarak da tanimlanmaktadir. Ancak, sicaklik artmaksizin da isi geçisi olabilecegi (ör. kaynayan su) hatirda tutulmalidir.
Çokça kullanilan bir kavram oldugu halde, sicakligin tam bir tanimini yapmak oldukça güçtür. Sicaklik, duyularla algilanmakta ve genellikle sicak veya sogukkavramlariyla ifade edilmektedir. Gözlemlerimizden, sicak ve soguk iki cismin birbirine temas ettirilmesi halinde, sicak olanin sogudugunu, soguk olanin da isindigini, belirli bir süre temas halinde kaldiklarinda ise, her ikisinin de ayni sicaklik veya sogukluga ulastiklarini biliyoruz. Bir maddenin isil durumunu belirten bir ifade olan sicaklik, isi geçisine neden olan etken olarak da tanimlanmaktadir. Ancak, sicaklik artmaksizin da isi geçisi olabilecegi (ör. kaynayan su) hatirda tutulmalidir
+
Termometreler Termo Metre Nedir
Termometreler ince Cam borudan yapılır. Borunun alt ucu şişkincedir, buraya Alkol ya da civa doldurulur. Üzerinde derece çizgileri bulunan ince uzun kısmın içindeki Hava boşaltılır, sonra ağzı kapatılır. Böylece ısı arttığı zaman tüpün içindeki Sıvı genleşir ve yavaş yavaş yükselir.
Meteorolojide Celsius, Fahrenheit veya Kelvin gibi değişik ölçekler termometrelerde kullanılmaktadır. Termometreler, değişen Sıcaklık karşısında Sıvıların Hacim değiştirmesi mantığına dayanır. En fazla kullanılan termometreler civalı termometrelerdir. Sıcaklığın çok düşük olduğu yerlerde ise donma Sıcaklığı daha düşük olan Alkollü termometreler tercih edilir.
En sık rastlananı cıvalı termometredir. Bu çok küçük kesite sahip ve üst ucu kapalı bir tüpten ibarettir. Alt ucundaysa içinde cıva bulunan küresel veya silindirik bir hazne bulunur. Isıtılmasıyla, cıva genişler ve tüpte yükselir. Tüpün kesitinin küçük olmasından dolayı az bir hacim büyümesinde cıvanın yükselmesi oldukça fazladır. Termometre iki sabit nokta arasında kalibre edilir. Bunlar Suyun donma noktasıyla kaynama noktasıdır. normal Atmosfer basıncında (760 mm cıva basıncı) bu iki nokta arasındaki mesafe Celsius termometresinde 100 eşit parçaya bölünür. Bunların her biri bir Centigrad’ı (1°C) gösterir. Fahrenheit ölçüsündeyse bu 180 eşit parçaya bölünür. Bunların her biriyse Fahrenheit’i (1°F) gösterir. Bu ölçümde, suyun donma ve kaynama noktası sırayla 32°F ve 212°F olarak belirlenir. Réaumur ölçümündeyse bu noktalar 0°R ve 80°R olarak isimlendirilir.
Ara da 80 parçaya bölünür. Cıva -39°C’de donduğu için çok düşük sıcaklıkların ölçümü için uygun değildir. Bu tür olanlar donma noktası düşük olan renkli alkolle doldurulmuştur. Ulaşılabilecek en düşük sıcaklık mutlak sıfır olup, 273,16°C’dir. Mutlak sıfırdan başlayan bir ölçü de Kelvin’dir, yani -273,16°C = 0°K’dır.
CELSİUS
Celsius ölçeği, 1742’de İsveçli astronom Anders Celsius’un ismiyle adlandırılmış bir sıcaklık ölçme birimidir.
Celsius çevirim formülleri
ilk ölçek çevrilen ölçek formül
Celsius Fahrenheit °F = °C × 1.8 + 32
Fahrenheit
Celsius °C = (°F – 32) / 1.8
Celsius Kelvin K = °C + 273.15
Kelvin
Celsius °C = K – 273.15
Sıcaklık değerlerini birbirine çevirmek için
Celsius ölçeğine göre, suyun üçlü noktası (aynı anda katı sıvı ve Gaz halinde bulunabildiği sıcaklık: triple point) 0,01 °C (veya 273,16 K) olarak tanımlanır. (Bu tanımla, daha önce referans alınan suyun donma noktası 273,15 K’dir, ancak üçlü noktanın ölçümü çok daha kesin bir şekilde yapılabilmektedir). Bir derece Celsius (1°C) ise, mutlak sıfır ile suyun üçlü noktasının farkının 1/273,16’sı olarak tanımlanmıştır. İlk olarak Anders Celsius tarafından önerilen buzun erime noktası ile suyun kaynama noktası arasında 100 derecelik bir sıcaklık ölçeği düşüncesi, 1954 yılında daha kesin sonuç vermesi amacıyla bu şekle getirilmiştir. Bu değişiklik ve Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler konferansının son kararları doğrultusunda (°C) birimindeki C sembolü santigrat olarak değil Celsius şeklinde okunacak. Yani (°C) nin doğru okunuşu “derece Celsius” şeklindedir.
FAHRENHAYT
Geniş bir kullanım alanı olan sıcaklık ölçek sistemlerinden birisi. Cıvayı ilk defa termometrik bir araç olarak kullanan Alman Fizikçi D. G. Fahrenheit tarafından geliştirilmiştir. Bu ölçeğe göre suyun donma noktası 32 °F, kaynama noktası ise 212 °F olarak belirlenmiş ve bu iki nokta arası 180 eşit parçaya bölünmüştür. Bu ölçek sistemi daha hassas olduğundan ve tam dereceleri okumada daha Sağlıklı değerler verdiğinden meteorolojide ve iklim biliminde kullanılması daha akılcıdır. Ülkemizde, Fahrenhayt sıcaklık ölçeği yerine Santigrat derece kullanılmaktadır.
KELVİN
K harfi ile gösterilen ve birim aralığı Santigrat (Celsius) derecesiyle aynı olan, ancak sıfır noktası olarak mutlak sıfırı (–273.15°C) alan sıcaklık ölçüsü birimi. İsmini, termodinamikteki mutlak sıfır kavramını ilk kez gazlardan tüm Maddelere uygulayan İskoç asıllı bilim adamı Lord Kelvin’den (1824-1907) alır. 1954’teki onuncu ağırlık ve Ölçüler Genel Konferansı’nda (Conférence Générale des Poids et Mesures) suyun üçlü noktasının termodinamik sıcaklığının (mutlak sıfırla olan farkının) 273.16’da biri olarak tanımlanmıştır.
Santigrat derecesi sıfır noktasını suyun donma noktası olarak aldığından, 0°C 273.15K’e eşit olur. Benzeri şekilde Santigrat derece olarak ifade edilen herhangi bir sıcaklığı kelvine çevirmek için söz konusu değere 273.15 eklenir. Örneğin: 22°C=295.15K (22+273.15)
Kelvin sıcaklık birimi 1967’deki 13. Ağırlık ve Ölçüler Genel Konferansı’ndan beri “derece” sözcüğü kullanılmadan tanımlanmakta ve dolayısıyla derece işareti(°) olmadan yazılmaktadır.
CİVALI VE İSPİRTOLU TERMOMETRELER
Her zaman karşılaşılan Sıcaklıkları ölçmek için yeterli olan civalı ve ispirtolu termometrelerin ölçme alanı çok dar ve sınırlıdır. Daha düşük sıcaklıkları ölçmek için tolüen ve pentan gibi değişik Sıvılar kullanılır. Yüksek Sıcaklıklar gazlı termometrelerle ölçülür. Çok incelik isteyen sıcaklık ölçümlerinde, laboratuvarlarda Elektrik dirençli termometreler ve termoelektrik termometreler kullanılır.
AZOTLU TERMOMETRE
Azotlu termometre ile 1600 dereceye kadar olan sıcaklıklar ölçülebilir. Bunun üstündeki sıcaklıkları ölçmek için pirometrelerden yararlanılır. Bu âletin, sıcaklığı ölçülecek cisme değmesine gerek yoktur, yalnızca cismin ışımasını ölçmesi yeterlidir.
TERMOSTAT
Termostat, kapalı bir ortamda termometrenin verilerine dayanarak sıcaklığı sabit tutan bir âlettir. Üzerinde, istenilen sıcaklığı elde etmek için ayarlanabilen bir düğmesi vardır; bir ısıtma aygıtına Elektrikle bağlanan termostat,, aygıtın verdiği sıcaklığı arttırmağa ya da azaltmağa yarar.
METAL TERMOMETRELER
Civalı ve alkollü termometrelerin ölçemediği yüksek sıcaklıkları ölçmede kullanılır.fırın ve fabrikalarda 1600°C ye kadar olan yüksek sıcaklıkları ölçebilir.
SIVILI TERMOMETRELER
Sıvılı termometreler civa ve renklendirilmiş alkol kullanılarak yapılan termometrelerdir.Termometrelerin ölçüm yapabilecekleri sıcaklık aralıkları vardır.Bu sıcaklık aralığı termometrede kullanılan Sıvının donma ve kaynama sıcaklıkları arasıdır.
Donma sıcaklığı Kaynama sıcaklığı
Civa -39°C 357°C
Alkol -115°C 78°C
Yukarıdaki tabloda gösterildiği gibi civalı termometrelerde -39°C ile 357°C ler arası alkollü termometrelerde ise -115°C ile 78°C arası sıcaklık değerleri ölçülebilir.
Dolayısıyla hava sıcaklığının kutuplarda -50°C lere düştüğünü civalı termometreyle,kaynamakta olan suyun sıcaklığını da alkollü termometreyle ölçemeyiz.
HASTA TERMOMETRESİ
Vücut sıcaklığını ölçmede kullanılan civalı termometredir.35°C ile 42°c sıcaklıklar arası 1/10 duyarlılıktan ölçülebilir.yani bu termometrelerle 0,1°C lik sıcaklık değişmeleri ölçülebilir. Hasta termometresindeki boğum,ölçüm yapılırken civanın hazneye hemen dönmemesi için konulmuştur.
GAZLI TERMOMETRELER
Gazlar, sıvılara göre, sıvılarda da katı maddelere göre sıcaklığa karşı daha duyarlıdır.Bu nedenle gazlı termometreler çok hassas sıcaklık ölçümlerinde kullanılır.
Termometre Kullanım Alanları
Termometreler sıcaklığı ölçmek için kullanılan araçlardan birisi olmaktadır. Sık kullanılan cıvalı termometreler olmaktadır soğukluğun çok düşük olduğu yerde alkollü olanlar kullanılıp sıvının içinde donmaması sağlanır.
Alkollü Termometre: Hava sıcaklığını ölçmek için kullanılmaktadır. İçinde bulunan alkol soğuk havalarda donmasını önlemektedir.
Cıvalı Termometre: Tıp biliminde sıklıkla kullanılan modellerdir, insan vücudunun sıcaklığı ölçülmektedir.
Dijital Termometre: Vücut sıcaklığını ölçmek için kullanılır dijital olduğundan dolayı devamlı ölçüm yapılmaktadır.
Gazlı Termometre: Hassas sıcaklıkta olan sıcaklıkları ölçmek için kullanılır.
Katı Termometre: Yüksek derecede olan sıcaklıkların ölçülmesi için kullanılır, kendisi ve içinde metallerden oluşmaktadır. 1600 dereceye kadar sıcaklığı ölçebilirler.
Termometrelerin Kullanımları
Termometre olarak bildiğimiz sıcaklık ölçme aleti olmaktadır. Hava durumu, tıp, insan vücudu, fırın ve fabrika gibi yerlerde sıklıkla kullanılan araçlar olmaktadır. Sıcaklıkların sağlıklı şekilde ölçülmesinde kullanılır bir çok elektronik termometrelerle birleştirerek ekranlarda dijital görüntü oluşturulabilir.
